Η Ρόζα κι άλλες επτά γυναίκες που άλλαξαν τον κόσμο

Όσο μου είναι αδύνατο να μιλήσω χωρίς πάθος για την αυτοδιαχείριση και το σοσιαλισμό, άλλο τόσο μου ήταν αδύνατο να μιλήσω για γυναίκες που πρόσφεραν στο κοινωνικό γίγνεσθαι και να μην αναφερθώ με πάθος στη Ρόζα Λούξεμπουργκ.

Όταν λοιπόν βρήκα το κείμενο με τον τίτλο "Οι επτά γυναίκες που άλλαξαν τον κόσμο - Βοήθησαν τις επόμενες γενιές" με λύπη διαπίστωσα ότι δεν περιλαμβανόταν μεταξύ αυτών η φλογερή γερμανίδα επαναστάτρια.

Ανέτρεξα στο 'Ιδυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ θεωρώντας ότι μόνο από εκεί θα μπορούσα να αντλήσω ό,τι πιο αξιόπιστο για τη ζωή και το έργο της και το έχουμε ατόφιο -και φυσικά πριν από τις επτά- στη συνέχεια:

Δ.Β.

Ρόζα Λούξεμπουργκ

«Όπως είχε πει και ο Λασάλ, η πιο επαναστατική πράξη είναι και θα είναι “να λες πάντα δυνατά την αλήθεια”» 

Ρόζα Λούξεμπουργκ

Το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ φέρει το όνομα μιας από τις σπουδαιότερες γυναίκες του 20ού αιώνα.

Η Ρόζα Λούξεμπουργκ (1871-1919) υπήρξε μια εξέχουσα εκπρόσωπος της δημοκρατικής σοσιαλιστικής σκέψης και δράσης στην Ευρώπη. Προσπάθησε με όλες τις δυνάμεις της να εμποδίσει το ξέσπασμα του Παγκοσμίου Πολέμου που στη συνέχεια μαινόταν από το 1914 έως το 1918. Μαζί με τον Καρλ Λίμπκνεχτ (Karl Liebknecht) ήταν η σημαντικότερη εκπρόσωπος των διεθνιστικών και αντιμιλιταριστικών θέσεων του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Γερμανίας (SPD).

Εξέφρασε με πάθος και αποφασιστικότητα την κριτική της εναντίον του καπιταλισμού και άντλησε μέσα από αυτή την κριτική τη δύναμη για την επαναστατική δράση. Γεμάτη ελπίδα χαιρέτισε τη Ρώσικη Επανάσταση. Ως δημοκρατική επαναστάτρια όμως παρέμεινε κριτική και σε επαγρύπνηση. Επιτέθηκε με οξυδέρκεια στη δικτατορική πολιτική των μπολσεβίκων.

Σε όλη της τη ζωή η Ρόζα Λούξεμπουργκ ανήκε στις μη προνομιούχες και συχνά διωκόμενες μειονότητες. Από τη μια, αυτό οφειλόταν στην καταγωγή της: Ήταν Εβραία - και παρόλο που δεν είχε καμία σχέση με τη θρησκεία, δεν κατάφερε να γλιτώσει από τον αντισημιτισμό. Από την άλλη, αυτό οφειλόταν στη θέλησή της να ζήσει μια ανεξάρτητη ζωή, ενάντια στις στενές αντιλήψεις της εποχής της.

Η Ρόζα Λούξεμπουργκ είχε ακαδημαϊκή μόρφωση και ήταν κάτοχος διδακτορικού διπλώματος - σε μια εποχή που ελάχιστες γυναίκες σπούδαζαν. Ήταν μία από τις λίγες γυναίκες στην ενεργό πολιτική σκηνή. Οι προκαταλήψεις εναντίον των γυναικών που έπαιζαν κάποιο ρόλο στη δημόσια σφαίρα ήταν ευρέως διαδεδομένες τότε, ακόμη και στα κόμματα της αριστεράς.

Η Ρόζα Λούξεμπουργκ δεν ζούσε τους έρωτές της ως σύζυγος - μια ακόμα πρόκληση για τα κοινωνικά ήθη της εποχής της.

Η Ρόζα Λούξεμπουργκ ήταν μια εξόριστη. Παρά τη γερμανική της υπηκοότητα παρέμενε στα μάτια των πολιτικών της εχθρών μια ξένη, μια Πολωνή.

Η Ρόζα Λούξεμπουργκ ήταν μια αριστερή επαναστάτρια - στην τότε κατεχόμενη από τους Ρώσους πατρίδα της, την Πολωνία, αυτό συνιστούσε έγκλημα που επέσυρε την ποινή του θανάτου. Στη δεύτερη πατρίδα της, τη Γερμανία, αυτός ήταν ένας λόγος για συνεχείς διώξεις.

Η Ρόζα Λούξεμπουργκ είναι μάρτυρας της Επανάστασης του Νοέμβρη στη Γερμανία. Δολοφονήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 1919 από ένστολους δολοφόνους - από ανθρώπους που ανήκαν σε εκείνους τους κύκλους που αργότερα υποστήριξαν ανοιχτά την παράδοση της εξουσίας στους ναζί.

Η ζωή της Ρόζας Λούξεμπουργκ είναι αδιάρρηκτα συνδεδεμένη με την ανάπτυξη του γερμανικού εργατικού κινήματος, τις διαμάχες μεταξύ των διαφορετικών ρευμάτων του και, τελικά, τη διάσπασή του. Ήταν συνιδρύτρια της ομάδας Σπάρτακος και στη συνέχεια του Κομουνιστικού Κόμματος Γερμανίας (KPD).

Η Ρόζα Λούξεμπουργκ δεν άφηνε και δεν αφήνει κανέναν αδιάφορο. Χωρίς συμβιβασμούς και με δυνατή φωνή υπερασπίστηκε τα πιστεύω της. Με ανθρώπινη ζεστασιά και συναρπαστικό ταμπεραμέντο ήταν σε θέση να κερδίσει οποιονδήποτε ερχόταν σε επαφή μαζί της χωρίς προκαταλήψεις. Αντίθετα, τρόμαζε όλους εκείνους που δεν ένιωθαν αντάξιοί της.

Ο αμείλικτος αγώνας της Ρόζας Λούξεμπουργκ ενάντια στον πόλεμο και η ριζοσπαστικότητα με την οποία διεκδικούσε τη σύνδεση της πολιτικής ελευθερίας και της κοινωνικής ισότητας εξακολουθούν να έχουν την ίδια αίγλη και για εμάς σήμερα.

*** * ***

Είναι γυναίκες που αντιστάθηκαν στις αντιλήψεις δεκαετιών ή και αιώνων. Γυναίκες που με το έργο τους, εν γνώσει τους ή όχι, άλλαξαν τον κόσμο και βοήθησαν τις επόμενες γενιές.

Επιστήμονες, συγγραφείς, ακτιβίστριες, ή ακόμη και μαθήτριες, αυτές είναι, σύμφωνα με το CNN, οι επτά γυναίκες οι οποίες με τον τρόπο τους άφησαν το σημάδι τους στον κόσμο.

Χάριετ Μπίτσερ Στόου, συγγραφέας, έκανε καμπάνια κατά της δουλείας
                              

Το πιο γνωστό βιβλίο της, «Η καλύβα του μπάρμπα Θωμά», έδωσε δημοσιότητα στην εκστρατεία κατά της δουλειάς. Σύμφωνα με το θρύλο, ο Αβραάμ Λίνκολν την υποδέχθηκε στο Λευκό Οίκο λέγοντας «Ωστε εσύ είσαι η μικροσκοπική γυναίκα που έγραψε το βιβλίο το οποίο

ξεκίνησε αυτό το μεγάλο πόλεμο», αναφερόμενος στον εμφύλιο.

Εμελιν Πάνκχερστ, επικεφαλής του κινήματος για την ψήφο των γυναικών
                 

Η Βρετανίδα σουφραζέτα ίδρυσε την Κοινωνική και Πολιτική Ενωση γυναικών, το οποίο ήταν γνωστό για τους ακραίους τρόπους διαμαρτυρίας, καθώς τα μέλη του αλυσοδένονταν στις γραμμές τρένου ή έκαναν απεργίες πείνας. Δυστυχώς, δεν πρόλαβε να δει το όνειρό της να γίνεται πραγματικότητα. Πέθανε τρεις εβδομάδες πριν περάσει ο νόμος που έδινε στις γυναίκες ίδια δικαιώματα ψήφου με τους άνδρες.

Άννα Φρανκ, συγγραφέας του ημερολογίου του Ολοκαυτώματος
           

Το ημερολόγιο της 13χρονης Εβραίας μαθήτριας, ενώ κρυβόταν στο Αμστερνταμ κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου, είναι από τα βιβλία που έχουν διαβαστεί περισσότερο στον κόσμο, με τις πωλήσεις να ξεπερνούν τα 30 εκατομμύρια αντίτυπα. Έχει μεταφραστεί

σε 67 γλώσσες και έχει γίνει ταινία, αλλά και θεατρικό έργο, ενώ το σπίτι της έγινε μουσείο. Πέθανε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μπέργκεν-Μπέλσεν το 1954, μερικές εβδομάδες πριν από την απελευθέρωσή του.

Σιμόν ντε Μποβουάρ, φιλόσοφος
                    

Το βιβλίο της «Δεύτερο φύλο» έγινε ορόσημο για το φεμινισμό. Ανέλυσε την αντιμετώπιση και την αντίληψη των γυναικών κατά την ιστορία και θεωρήθηκε τόσο αμφιλεγόμενο που το Βατικανό το έβαλε στη λίστα με τα απαγορευμένα βιβλία. Με το σύντροφό της, Ζαν Πολ Σαρτρ, υπήρξαν από τους πιο σημαντικούς στοχαστές του 20ου αιώνα.

Ρόσαλντ Φράνλιν, επιστήμονας που βοήθησε στην αποκωδικοποίηση του DNA
              

Η Βρετανίδα χημικός και ερευνήτρια είχε βασικό ρόλο στην αποκάλυψη της δομής του DNA. ΟΙ φωτογραφίες της του διπλού έλικα χρησιμοποιήθηκαν από τους επιστήμονες Φράνσις Κρικ, Τζέιμς Γουότσον και Μορίς Γουίλκινς, οι οποίοι το 1962 βραβεύθηκαν με Νόμπελ.

Η ίδια δεν πρόλαβε να τιμηθεί. Είχε πεθάνει από καρκίνο στις ωοθήκες το 1958, στα 37 της χρόνια.

Μπίλι Τζιν Κινγκ, θρύλος του τένις με 39 τίτλους σε Γκραν Σλαμ
                        

Η Αμερικανίδα υπήρξε μία από τις σπουδαιότερες παίκτριες που έχει εμφανιστεί ποτέ στα κορτ του Γουίμπλεντον, κατακτώντας 20 τίτλους. Ομως, είναι πιο γνωστή για το ματς «Η μάχη των φύλων», κόντρα στον Μπόμπι Ριγκς το 1973. Εκεί η 29χρονη κέρδισε τον 55χρονο, σε μία αναμέτρηση που είδαν 50 εκατομμύρια τηλεθεατές. Αργότερα δημιούργησε τη γυναικεία Ενωση Τένις και έκανε εκστρατεία για να παίρνουν οι γυναίκες τα ίδια πριμ με τους άνδρες.

Γουανγκάρι Μαατάι, ίδρυσε το Κίνημα της Πράσινης Ζώνης
     

«Οταν φυτεύουμε δέντρα, φυτεύουμε σπόρους ειρήνης και ελπίδας», είχε πει το 2004 λαμβάνοντας το Νόμπελ Ειρήνης. Η περιβαλλοντολόγος από την Κένυα ίδρυσε το Κίνημα της Πράσινης Ζώνης το 1977, σε μία προσπάθεια να βοηθήσει τις γυναίκες της υπαίθρου,

που ανέφεραν ότι τα ρέματα στέρευαν, οι προμήθειες τροφίμων ήταν λιγότερο ασφαλής και έπρεπε να περπατούν περισσότερο από ποτέ για να μαζέψουν ξύλα. Από τότε το κίνημα έχει εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο, κάνοντας εκστρατεία για την κλιματική αλλαγή.