Κι όμως, γυρίζει

του Γιώργου Κυρίτση

Failure, by Julie De Waroquier

Το 2015 ήταν, ανεξαρτήτως των επιμέρους, μια ιστορική χρονιά για την Ελλάδα και την Ευρώπη.

Για πρώτη φορά στην Ευρωζώνη αναδείχθηκε, παρά τον ανηλεή πόλεμο, μια κυβέρνηση της Αριστεράς και για πρώτη φορά η αντιλιτότητα τέθηκε ως εναλλακτικό σχέδιο για την Ευρώπη σε ευθεία αντιπαράθεση

με τη νεοφιλελεύθερη ορθοδοξία.

Η αντίληψη ότι ο ΣΥΡΙΖΑ προσχώρησε στο ΤΙΝΑ είναι λιπόψυχη και ηττοπαθής. Η πραγματικότητα είναι ότι η νεοφιλελεύθερη ρητορική ως "μόνη εναλλακτική" απορρίφθηκε για πρώτη φορά στην Ε.Ε. ως επιλογή επιτυχίας μιας κυβέρνησης και επιβάλλεται μόνο με απειλές και εκβιασμούς.

Αυτό δεν σημαίνει ότι ο γερμανικός καπιταλισμός έχασε τα ηνία, αλλά τα φραντσάιζ του ΕΛΚ, μέσω των οποίων ο κ. Σόιμπλε κυβερνάει την Ευρώπη, σιγά - σιγά βάζουν λουκέτο. Πέρυσι τέτοιες μέρες είχαμε Σαμαρά, Ραχόι, Κοέλιο. Φέτος όχι...

Το αρχικό σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ ήταν διαπραγμάτευση για μια συμφωνία χωρίς προαπαιτούμενα λιτότητας και για μείωση του χρέους. Τα διαπραγματευτικά όπλα ήταν η λαϊκή υποστήριξη και η απειλή ότι θα σταματήσουμε να πληρώνουμε. Είχε γίνει επίσης ένας ανεπίσημος επιτελικός σχεδιασμός για την περίπτωση της ρήξης, ο οποίος δεν επέτρεπε αισιοδοξία.

Το κεντρικό σημείο δεν ήταν επιτελικό όμως, αλλά, πολιτικό: Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είχε εξουσιοδότηση να βγάλει τη χώρα από το νόμισμα, άρα δεν μπορούσε να απειλήσει τον πυρήνα της πολιτικής ισχύος των δανειστών. Αυτό που φάνηκε καθαρά ήταν ότι ο Σόιμπλε είχε τη δυνατότητα -και τα λεφτά- να πάει πιο ακραία απ' όσο μπορούσε ο Τσίπρας.

Οι πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα την ίδια περίοδο έχουν ενδιαφέρον, με την έννοια ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είχε πρωτοφανή λαϊκή υποστήριξη, η οποία επισημοποιήθηκε με το δημοψήφισμα και μάλιστα και την ιδανική σύνθεση. Οι λαϊκές τάξεις ταυτίστηκαν αναφανδόν. Και τώρα ξενέρωσαν ισόποσα, ανεξαρτήτως εκλογικής συμπεριφοράς. Δεν θα μάθουμε ποτέ πώς θα συμπεριφερόταν αυτός ο κόσμος σε περίπτωση ρήξης και οικονομικού πολέμου με άμεση δραστική βραχυμεσοπρόθεσμη μείωση βιοτικού επιπέδου.

Πάντως, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είχε συγκροτήσει τέτοιο, κίνημα, ικανό να υλοποιήσει την αντίσταση της χώρας σε οικονομικό πόλεμο. Το πιο κομβικό, δηλαδή η αποκατάσταση ή η υποκατάσταση ρευστότητας δεν είχαν καταληγμένες λύσεις. Έχει ενδιαφέρον ότι ούτε η ΛΑΕ ήταν σε θέση να προτείνει κάτι διαφορετικό από την επανάληψη της διαπραγμάτευσης με πιο αξιόπιστη απειλή για το ευρώ. Την ίδια ώρα, η αντιπολίτευση και τα κανάλια έκαναν τη χώρα να θυμίζει... Βενεζουέλα, με την έννοια ότι μιλούσαν με μια φωνή και από κάποια φάση και μετά η φρασεολογία τους ήταν εμφυλιοπολεμική.

Τελικά, ο Τσίπρας υποχρεώθηκε σε μια λέοντειο για τα συμφέροντα της χώρας και των λαϊκών τάξεων συμφωνία. Το στοίχημα για μια αριστερή κυβέρνηση που αναγκάζεται να εφαρμόσει μια τέτοια συμφωνία είναι να μπορεί να εφαρμόσει πολιτικές που να αντισταθμίζουν τα αποτελέσματά τους. Οι δυνατότητες είναι υπαρκτές, αλλά περιορισμένες σε βασικούς τομείς, πολύ περισσότερες στο πεδίο των ελευθεριών και των δικαιωμάτων. Η σούμα δεν είναι ευχάριστη, κυρίως λόγω της «ματαίωσης» που αισθάνθηκε -και "υποβοηθήθηκε" για να αισθανθεί- πολύς κόσμος.

Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κατόρθωσε να αφομοιώσει και να χειριστεί πολιτικά αυτήν την εξέλιξη, με αποτέλεσμα τη διάσπασή του και την απώλεια ικανών στελεχών που θα μπορούσαν να δώσουν λύσεις "άουτ οφ δε μποξ" στα θέματα της διακυβέρνησης και να διατηρήσουν σε εγρήγορση το κίνημα. Από τη διάσπαση προέκυψαν τρεις συλλογικότητες (ΛΑΕ, ΑΡΚ, ΔΡΑ) με μεγαλύτερη τη ΛΑΕ, η οποία κατέβηκε στις εκλογές με επιχειρηματολογία και ρητορική "Γουδί" και αποδοκιμάστηκε.

«Έπρεπε να 'χουμε/τε φύγει από την κυβέρνηση τότε ή τότε ή όταν» είναι ένας μόνιμος απολογιστικός καημός σε παρέες νυν και πρώην συριζαίων. Θεωρητικά, μια τέτοια κίνηση θα διαφύλασσε το κύρος της Αριστεράς και θα εξύψωνε τον Τσίπρα σε γκεβαρικές σφαίρες δημοφιλίας. "Και μετά θα ξανακάναμε εκλογές με σύνθημα έξω από το ευρώ και θα παίρναμε/τε 50%".

Αυτή η πρόταση στις τελευταίες εκλογές δεν είχε ιδιαίτερη απήχηση. Η βασική δυσκολία είναι ότι πειστικό σχέδιο εκτός Ευρωζώνης δεν έχει παρουσιάσει προς το παρόν κανείς. Πειστικό σημαίνει ότι μας συμφέρει ως λαϊκές τάξεις, περιγράφει πώς θα δουλεύει η οικονομία και ότι το αντέχουμε ως κρατική οντότητα. Δηλαδή, σχέδιο που να έχει ληγμένη και τη διεθνή ένταξη της χώρας, και να απαντάει τι θα κάνουμε με Ε.Ε., ΝΑΤΟ, ΗΠΑ, Ρωσία, ΠΓΔΜ, Κυπριακό, Τουρκία, Ισραήλ, Αίγυπτο κ.λπ. Ένα τέτοιο σχέδιο θα πρέπει να μπορεί ο ψηφοφόρος να το επιλέξει κόντρα στην τρομοκρατία. Η πλευρά των δανειστών έχει τέτοιο σχέδιο.

Σε κάθε περίπτωση, η επιλογή εθελοντικής παραίτησης από τη διακυβέρνηση της χώρας ή η επιτυχία των συστημικών δυνάμεων μέσα και έξω από την Ελλάδα να πέσει η κυβέρνηση θα ακύρωνε το ευρωπαϊκό σκέλος του αρχικού σχεδίου που ήταν οι εκλογικές νίκες της Αριστεράς στις «μνημονιακές χώρες». Το σχέδιο αυτό έχει πάει ανέλπιστα καλά, ιδίως στο μέτρο που διακηρυγμένος στόχος διά στόματος Σόιμπλε ήταν να γδάρει τον ΣΥΡΙΖΑ και να ανεμίζει το τομάρι του στο Podemos. Όχι μόνο δεν ψάρωσαν οι Ισπανοί, αλλά κάνει νερά και ο Ρέντζι.

Το 2016 είναι χρονιά αβεβαιότητας και -μακάρι- δημιουργικής αναταραχής. Το προσφυγικό και το αριστερό κύμα, για πρώτη φορά από τις αρχές της δεκαετίας του '80 στη Ν. Ευρώπη, προοιωνίζονται δραματικές αλλαγές. Η Αριστερά στην Ελλάδα και την Ευρώπη πρέπει να είναι έτοιμη για νέες συγκρούσεις.

Στο τέλος, οι καλοί θα κερδίσουν και οι κακοί θα χάσουν.

η Αυγή