Η Κοινωνική Φυσιογνωμία της Αυτοδιοίκησης και η περίπτωση του Δήμου Ελληνικού-Αργυρούπολης

γράφει ο 'Αγγελος Παπασπύρου*

Η εντύπωση που κυριαρχεί στους περισσότερους πολίτες, αλλά δυστυχώς και σε πλείστους δημοτικούς άρχοντες, για το ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, είναι ότι αυτή προορίζεται να διεκπεραιώνει τυποποιημένα έργα ρουτίνας, με πόρους που κυρίως παραχωρούνται ‘’ευγενώς’’ από τον κρατικό προϋπολογισμό.

Η αντίληψη αυτή για τον προορισμό της αυτοδιοίκησης υποβαθμίζει δραματικά το ρόλο της σε επίπεδο καθηκοντολογίας και δημιουργεί μια αυτοδιοίκηση εξάρτημα του κεντρικού γραφειοκρατικού συστήματος, όπως τη θέλει η κεντρική εξουσία.

Η αυτοδιοίκηση όμως πρέπει να αποτελεί πραγματική τοπική εξουσία και η δράση της να εκτείνεται σε όλους τους τομείς της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής ζωής της τοπικής κοινωνίας. Η δράση αυτή πρέπει να στοχεύει στη συνεχή αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων. Και είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι το επίπεδο ζωής μίας τοπικής κοινωνίας δεν καθορίζεται με οικονομικούς μόνο όρους. Το ύψος του συνθέτουν τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά στοιχεία.

Ένας δείκτης ο οποίος θα προσδιόριζε το ποσοστό συμμετοχής μιας αυτοδιοίκησης στο συνολικό ύψος του επιπέδου ζωής της τοπικής κοινωνίας θα είχε αριθμητή τις πάσης φύσεως και μορφής παρεχόμενες στους κατοίκους ωφέλειες από την ίδια την αυτοδιοίκηση και παρονομαστή τον πληθυσμό του συγκεκριμένου δήμου. Θα είχε δηλ. τη μορφή:

Παρεχόμενες ωφέλειες από το δήμο

Πληθυσμός

Γίνεται επομένως φανερό ότι όσο μεγεθύνεται ο αριθμητής του δείκτη δηλ. όσο διευρύνονται ποσοτικά και ποιοτικά οι παντός είδους υπηρεσίες του δήμου, τόσο μεγαλώνει ο δείκτης, που σημαίνει καλυτέρευση των όρων και συνθηκών ζωής των κατοίκων. Υπάρχει όμως μία βασική προϋπόθεση για να θεωρηθεί ο δείκτης αξιόπιστος: Η παροχή των υπηρεσιών του δήμου πρέπει να γίνεται χωρίς επιβαρύνσεις των δημοτών που ουσιαστικά θα τους αφαιρούν με άλλο τρόπο αυτά που τους παρέχονται . Πολύ περισσότερο σε περιόδους οικονομικής κρίσης η αφαίρεση εισοδήματος από τα ασθενέστερα νοικοκυριά για την κάλυψη εξόδων του δήμου, ισοδυναμεί με παραπέρα χειροτέρευση των συνθηκών ζωής.

Ποιές όμως είναι οι δυνατότητες παρέμβασης της τοπικής αυτοδιοίκησης στην καλυτέρευση του επιπέδου ζωής των πολιτών;

 

Πρέπει να διακρίνουμε δύο χρονικές περιόδους στην πορεία της αυτοδιοίκησης:

• Την περίοδο μετά την μεταπολίτευση και ιδίως μετά το 1981 και μέχρι το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης το 2009 όπου στο διάστημα αυτό η κεντρική εξουσία παραχώρησε αρμοδιότητες και πόρους στην ΤΑ με τρόπο όμως που να μην αμφισβητείται η δική της εξουσία.
• Την περίοδο μετά την οικονομική και κοινωνική κρίση κατά την οποία:

1. Εφάρμοσε τον καταστροφικό Καλλικρατικό νόμο μεταφέροντας στην Τ.Α. εκατοντάδες αρμοδιότητες χωρίς τη μεταφορά αντίστοιχων πόρων.
2. Μετά το 2010 μείωσε τις κρατικές επιχορηγήσεις κατά 60% περίπου.
3. Μειώθηκαν σημαντικά τα λεγόμενα ανταποδοτικά έσοδα, όπως και όλα τα έσοδα από άλλες εκμεταλλεύσεις των δήμων.
4. Ασκεί από τότε ένα ασφυκτικό έλεγχο που δεν περιορίζεται στη νομιμότητα των αποφάσεων της ΤΑ, αλλά στην σκοπιμότητα αυτών που σημαίνει ουσιαστικό περιορισμό των εξουσιών της αυτοδιοίκησης. Είναι ενδεικτικό ότι ένας δήμος ελέγχεται σήμερα από : τον Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, την Αποκεντρωμένη Διοίκηση, τους Ορκωτούς Ελεγκτές, την αρμόδια Δ.Ο.Υ. το Υπουργείο Εσωτερικών, το Υπουργείο Οικονομικών, την Επιτροπή Ελέγχου Εκλογικών Δαπανών.

Μέσα στο δυσμενές αυτό περιβάλλον είναι φανερό ότι οι παρεμβάσεις των δήμων στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των πολιτών περιορίσθηκε δραματικά.

Η περίπτωση του Δήμου Ελληνικού-Αργυρούπολης

Η Δημοτική Παράταξη με επικεφαλής τον εμβληματικό Δήμαρχο Χρήστο Κορτζίδη, που ανάλαβε τη διοίκηση του Δήμου μέσα στην καρδιά της κρίσης είχε μία διαφορετική αντίληψη για το ρόλο της αυτοδιοίκησης , ιδίως σε περιόδους όπως η σημερινή: Η αυτοδιοίκηση είναι κοινωνικός θεσμός με κινηματικό χαρακτήρα

και όχι εργολάβος. Για το λόγο αυτό κατηύθυνε και διέθεσε όλες τις δυνάμεις της σε τέσσερα μέτωπα:

1. Μείωσε όλες τις οικονομικές επιβαρύνσεις των δημοτών με μία πρωτοφανή απόφαση για την οικονομική κατάσταση στην οποία βρέθηκε ο Δήμος το 2011. Η ελάττωση των επιβαρύνσεων των πολιτών αφορούσε όλες τις δράσεις και λειτουργίες του Δήμου όπως: δημοτικά τέλη, πολιτιστικά και αθλητικά προγράμματα, κατάργηση τροφείων στους παιδικούς σταθμούς, μείωση διδάκτρων στο Ωδείο κ.α.
2. Προχώρησε στη δημιουργία υποδειγματικών δομών αλληλεγγύης οι οποίες έγιναν γνωστές στο πανελλήνιο (κοινωνικό ιατρείο, τράπεζα τροφίμων, ανταλλακτήριο, ανοιχτή κουζίνα, κ.α.)
3. Ξεκίνησε πρώτος, τον Αύγουστο του 2011 τις κινητοποιήσεις κατά των μέτρων λιτότητας στην Τ.Α. με συγκέντρωση διαμαρτυρίας έξω από το Υπουργείο Εσωτερικών, όταν η ΚΕΔΕ και λοιποί φορείς της αυτοδιοίκησης περιορίζονταν σε ευχολόγια ή στήριζαν τις αποφάσεις των περικοπών. Και πρώτος οργάνωσε την προσπάθεια ‘’κανένας χωρίς ρεύμα’’ με στήριξη των νοικοκυριών που αδυνατούσαν να πληρώσουν το ‘’χαράτσι’’ της ΔΕΗ.
4. Διέθεσε τα ελάχιστα πλεονάσματα, που προέκυπταν κατά καιρούς, μετά την κάλυψη των σταθερών και ανελαστικών εξόδων, για κοινωνικό κυρίως έργο. Και φυσικά δεν παρέλειψε να εκμεταλλευτεί και να υλοποιήσει προγράμματα όπως το ΕΣΠΑ στην κατεύθυνση κυρίως της ικανοποίησης κοινωνικών αναγκών.

Μια αυτοδιοίκηση με πνοή, με φαντασία, με γνώση του κοινωνικού της ρόλου, έτοιμη και ικανή να αντιληφθεί τις μεταβολές στην τοπική κοινωνία και προπάντων με ανθρώπους αφοσιωμένους στο έργο της αυτοδιοίκησης, αλλά κυρίως με άψογη και αδιαμφισβήτητη ηθική συμπεριφορά.

Θα αναφέρω μόνο ένα παράδειγμα για να καταδειχθεί πόσο ωφέλησε την τοπική κοινωνία η επί λιγότερο από τέσσερα χρόνια παραμονή στην τοπική εξουσία του Χρήστου Κορτζίδη και της παράταξής του: Εάν διατηρούσε τα τροφεία που πλήρωναν οι γονείς στην Αργυρούπολη, μία οικογένεια με ένα παιδί θα έπρεπε να δαπανήσει δύο και πλέον μισθούς για την παραμονή του παιδιού στο Σταθμό. Και εάν τα τροφεία διατηρούνταν και εφαρμόζονταν σε όλο το Δήμο, οι γονείς θα είχαν καταβάλει περισσότερο από 1,2 εκατ. ευρώ στο χρονικό αυτό διάστημα. Αυτή είναι μια πραγματική κοινωνική πολιτική σε περιόδους βαθιάς οικονομικής κρίσης και όχι εργολαβίες και ανάλωση τσιμέντου.

Φοβούμαι ότι αυτό δεν το έχει αντιληφθεί η παράταξη ‘’Ενωμένη Πόλη’’ που αναλαμβάνει τη διαχείριση του Δήμου διότι δεν είναι μέσα στην πολιτική της φιλοσοφία και πρακτική, όπως απόδειξε η μέχρι τώρα πορεία τόσο των βασικών στελεχών της όσο και της ίδιας της παράταξης. Αλλά για την πολιτική της ‘’Ενωμένης Πόλης’’ του Γιάννη Κωνσταντάτου, θα επανέλθω αναλυτικά σε επόμενο σημείωμα.

* Πρώην Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Αργυρούπολης και Ελληνικού-Αργυρούπολης