Ανεπαρκής και προβληματική η διαχείριση των αποβλήτων

άρθρο της Χριστίνας Θεοχάρη*

Η διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων στη χώρα μας παραμένει ανεπαρκής και προβληματική. Προσφάτως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέπεμψε το θέμα στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ), το οποίο ζήτησε την επιβολή σωρευτικού προστίμου ύψους 14,9 εκατομμυρίων ευρώ και την επιβολή ημερήσιου προστίμου 72.864 ευρώ, έως ότου η Ελλάδα εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της, οι οποίες έπρεπε να είχαν υλοποιηθεί

έως το 2013.

Η κατηγορία είναι ότι η Ελλάδα δεν έχει καταθέσει κάποιο «αξιόπιστο χρονοδιάγραμμα» για την υλοποίηση του βασικού ζητήματος, που είναι η υιοθέτηση ενός εθνικού σχεδίου διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων.

 

Η ιστορία επαναλαμβάνεται, καθώς η πρώτη απόφαση του ΔΕΚ του 2009 αναφερόταν επίσης στην απουσία ενός σχεδίου διαχείρισης για την αντιμετώπιση των διάφορων τύπων των επικίνδυνων αποβλήτων, όπως τα ιατρικά απόβλητα και τα χημικά προϊόντα, τα οποία παραμένουν στο περιβάλλον για μεγάλο χρονικό διάστημα και είναι πιθανό να προκαλέσουν καρκίνο [τα πολυχλωροδιφαινύλια (PCB) και τα πολυχλωροτριφαινύλια (PCT )]. 

Προκειμένου να συμμορφωθεί με τις κοινοτικές απαιτήσεις, η χώρα μας οφείλει να «υιοθετήσει ένα επαρκές σχέδιο διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων», να «δημιουργήσει επαρκείς εγκαταστάσεις για να διαχειριστεί τα επικίνδυνα απόβλητα» και να αντιμετωπίσει το ζήτημα των παλαιότερων αποβλήτων, που έχουν αποθηκευθεί προσωρινά. 

Η ελληνική νομοθεσία έχει εναρμονιστεί με τη σχετική Οδηγία 2008/98/Ε.Κ., με το νόμο 4042 (Αρ. Φύλλου 24, 13 Φεβρουαρίου 2012) «Ποινική προστασία του περιβάλλοντος - Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/99/Ε.Κ. Πλαίσιο παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων - Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/98/Ε.Κ. Ρύθμιση θεμάτων υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής». 

Σε ό,τι αφορά τα επικίνδυνα απόβλητα (άρθρα 17 έως 20 της Οδηγίας 2008/98/Ε.Κ.) τίθενται οι υποχρεώσεις των κρατών-μελών και συγκεκριμένα:

* Μέτρα για να εξασφαλίζονται οι συνθήκες προστασίας του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας κατά την παραγωγή, συλλογή, αποθήκευση και επεξεργασία των επικίνδυνων αποβλήτων.
* Μέτρα για να εξασφαλίζεται η ιχνηλασιμότητα των επικίνδυνων αποβλήτων από την παραγωγή έως την τελική διάθεση, συγκεκριμένα με την τήρηση αρχείων κατ' εφαρμογήν του άρθρου 35 της Οδηγίας 2008/98/Ε.Κ., καθώς και με την ορθή επισήμανση των επικίνδυνων αποβλήτων.
* Μέτρα για να διασφαλιστεί η ορθή ταξινόμηση των αποβλήτων με επικίνδυνες ιδιότητες ως επικίνδυνων αποβλήτων.
* Τρόποι με τους οποίους εφαρμόζεται η απαγόρευση της ανάμειξης επικίνδυνων αποβλήτων ή εκεί όπου επιτρέπεται πως διασφαλίζεται.

Απώλειες

Η ανεπαρκής διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων στην Ελλάδα είναι παλιά και διαχρονική ιστορία αβελτηρίας. Επειτα από τα διάφορα ΚΠΣ, το ΕΣΠΑ, το Ταμείο Συνοχής, χρηματοδοτικά μέσα που έπρεπε να αξιοποιηθούν για τη δημιουργία απολύτως αναγκαίων για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον υποδομών και μηχανισμών ελέγχου, σήμερα σε εποχή οικονομικής ανέχειας μοιάζει ή και είναι εξαιρετικά δύσκολο να προχωρήσουμε στην υλοποίηση των αυτονόητων. Ετσι, οι επιπτώσεις από την ανεξέλεγκτη διάθεση εξακολουθούν να πλήττουν το έδαφος, τα υπόγεια νερά, τα οικοσυστήματα, τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον. 

Αν μιλήσουμε μόνο με τη γλώσσα των αριθμών, έχουμε από τη μια το πρόστιμο και από την άλλη τα έμμεσα αλλά υπαρκτά κόστη στο ασφαλιστικό σύστημα από τις βλάβες στη δημόσια υγεία, αλλά και στο περιβάλλον, και το γεγονός ότι δεν εσωτερικεύουμε τα κόστη των βλαβών στο περιβάλλον από ρυπάνσεις, καταστροφές κ.ά. δεν σημαίνει ότι αυτές δεν υπάρχουν. Σε κάθε περίπτωση υπάρχουν απώλειες.

Η πολιτεία οφείλει, ακριβώς επειδή βρισκόμαστε σε εποχή οικονομικής κρίσης, να περιορίσει τις απώλειες και να προστατεύσει του πολίτες από τους κινδύνους που τους απειλούν από την ανεξέλεγκτη διάθεση των επικίνδυνων αποβλήτων.

*δρος περιβαλοντολόγου-πολιτικού μηχανικού

Πηγή: www.enet.gr