Παρασκευή 21 Νοεμβρίου 2014

Παιδεία... μαχών

γράφει ο Γιάννης Α. Μυλόπουλος *

Το κεντρικό ζήτημα με την Παιδεία στη χώρα μας είναι ότι, σε αντίθεση με αυτά που συμβαίνουν στον πολιτισμένο κόσμο, στην καθ’ ημάς Ανατολή δεν θεωρείται επένδυση για το μέλλον.

Αντίθετα, αντιμετωπίζεται ως ακόμη μια δαπάνη και μάλιστα όχι ανταποδοτική στον προϋπολογισμό και γι’ αυτό και συνήθως είναι από τα πρώτα θύματα των πολιτικών λιτότητας.

Από το ιδεολόγημα του «Πίθου των Δαναΐδων», επί κυβερνήσεως Καραμανλή του νεωτέρου, μέχρι την ένταξή της στα Μνημόνια, επί κυβερνήσεων Παπανδρέου και Σαμαρά, η Παιδεία στην Ελλάδα αποτελεί τον συνήθη ύποπτο των εκάστοτε περικοπών. Κι επειδή κάποιοι θα ισχυριστούν ότι οι περικοπές των δημόσιων δαπανών είναι αναπόφευκτες εν μέσω οικονομικής κρίσης, μια ματιά στη σύγκριση της Ελλάδας με τις υπόλοιπες χώρες που πέρασαν την ίδια ή ανάλογη εμπειρία σημαντικού δημόσιου χρέους εν μέσω οικονομικής κρίσης, θα τους πείσει για την ιδιαιτερότητα της ελληνικής περίπτωσης.

Ενώ, λοιπόν, στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, η μείωση των προϋπολογισμών της δημόσιας εκπαίδευσης ήταν 10%-20% το πολύ, σε εμάς οι περικοπές έφτασαν στο ύψος ρεκόρ του 70%, σε σχέση με τα προ του 2010 επίπεδα.

Αυτό που κάνει τα πράγματα ακόμη χειρότερα, είναι ότι αυτή η ασύμμετρη μείωση της δημόσιας δαπάνης, ειδικά στην περίπτωση των πανεπιστημίων, συνέβη σε μια εποχή όπου ο αριθμός των φοιτητών αυξανόταν εντυπωσιακά χρόνο με τον χρόνο. Είτε ως αποτέλεσμα της διαρκώς εντεινόμενης ανάγκης για πανεπιστημιακή εκπαίδευση, είτε όμως και εξαιτίας των κυβερνητικών αποφάσεων που καθορίζουν κάθε χρόνο τον αριθμό των εισαγομένων στα πανεπιστήμια, σε αντίθεση με τις εισηγήσεις των πανεπιστημίων που λαμβάνουν υπόψη τους τις πραγματικές τους δυνατότητες, όπως αυτές καθορίζονται από τις υποδομές, τους εξοπλισμούς και το προσωπικό τους.

Ο αριθμός των φοιτητών, τέλος, αυξήθηκε τα τελευταία χρόνια και λόγω των μετεγγραφών και των λογής εγγραφών για ειδικές κατηγορίες φοιτητών, που εκτοξεύουν τον τελικό αριθμό σε διπλάσια νούμερα από εκείνα που αντιστοιχούν στις πραγματικές δυνατότητες των ιδρυμάτων.

Επιπλέον της δραστικής μείωσης των δημοσίων δαπανών για την Παιδεία και της ταυτόχρονης αύξησης του φυσικού αντικειμένου της, τα τελευταία τέσσερα χρόνια συνέβη και μια εξαιρετικά σημαντική συρρίκνωση του προσωπικού των πανεπιστημίων. Είτε λόγω της παρατεταμένης μη αναπλήρωσης των θέσεων του προσωπικού που αφυπηρετεί είτε και εξαιτίας της χωρίς αξιολόγηση εφαρμογής του μέτρου της διαθεσιμότητας, η οποία απομάκρυνε χρήσιμο διοικητικό προσωπικό από τα πανεπιστήμια, τα ιδρύματα είδαν τα τελευταία χρόνια το προσωπικό τους, διδακτικό και διοικητικό, να μειώνεται επικίνδυνα.

Κι ενώ έτσι έχει η κατάσταση, τον τελευταίο καιρό αναγορεύονται σε μείζον ζήτημα οι αντιδράσεις στην υποβάθμιση της Παιδείας και όχι η πολιτική που τις προκαλεί...

Αλλά και στα σχολεία, τα πράγματα δεν ακολούθησαν διαφορετική πορεία. Και εκεί, η συνεχιζόμενη πολιτική υποβάθμισης της δημόσιας εκπαίδευσης ώθησε τους μαθητές να αντιδράσουν. Αφού χρόνια τώρα το σχολείο αποτελεί προθάλαμο για τις εισαγωγικές εξετάσεις, οι οποίες μπορεί να άλλαξαν όνομα και να έγιναν Πανελλήνιες και Πανελλαδικές, αλλά ακόμη κρατούμε ως χώρα τα πρωτεία στην Ευρώπη, έχοντας το πιο εξεταστικοκεντρικό και συγχρόνως και το πιο κρατικιστικό, το πιο συγκεντρωτικό και το πιο ελεγχόμενο από το υπουργείο σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Το οποίο βέβαια μπορεί να καυχάται ότι είναι αδιάβλητο, αλλά ταυτοχρόνως είναι και ελάχιστα αξιοκρατικό.

Το σύνθημα των μαθητών που εξεγείρονται στα σχολεία είναι χαρακτηριστικό: «Ως εδώ», λένε και συμπληρώνουν: «Θέλουμε ένα σχολείο που θα μορφώνει και δεν θα εξοντώνει και που δεν θα κοιτά την τσέπη των γονιών μας». Οι μαθητές, επιδεικνύοντας σπάνια για την ηλικία τους ωριμότητα, αμφισβητούν την εκπαίδευση που δεν απαντά στην ουσία του αιτήματος της μόρφωσης, αλλά προσπαθεί μέσα από διαδικασίες εξετάσεων να αποτρέψει τα παιδιά από τη γνώση και τη μάθηση και να τα μετατρέψει σε... παπαγάλους.

Αμφισβητούν μια εκπαίδευση με τεράστια κενά και ελλείψεις στα σχολεία, λόγω λιτότητας και εδώ, η οποία μετατοπίζει το κέντρο βάρους της διαδικασίας της εκπαίδευσης εκτός σχολείων, στα ιδιωτικά φροντιστήρια, τα οποία πληρώνουν αδρά από το υστέρημά τους και μάλιστα σε δύσκολους καιρούς, οι γονείς των παιδιών.

Και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, πάντως, η πολιτεία, αντί να ακούσει τα αιτήματα, να συζητήσει και να προσπαθήσει να ανταποκριθεί στις ανάγκες εκπαίδευσης και μόρφωσης των νέων παιδιών (δεν χρειάζεται άλλωστε να ανακαλύψουμε τον τροχό, υπάρχουν άφθονα τα δοκιμασμένα ευρωπαϊκά παραδείγματα), μιλά για υποκινητές και ποινικοποιεί την αντίδραση και τη διαμαρτυρία, στέλνοντας εισαγγελείς στα σχολεία.

Αν, λοιπόν, αυτή η κυβέρνηση που οδήγησε τη χώρα στα μη περαιτέρω, καταφέρει να δημιουργήσει κίνημα στην Παιδεία, καταφέρει δηλαδή να αφυπνίσει τους νέους και να τους κινητοποιήσει να αντιδράσουν στην κατεύθυνση της ανατροπής της σημερινής παρακμής, τότε, δρομολογώντας την αποχώρησή της, θα έχει προσφέρει την πιο σημαντική υπηρεσία στον τόπο.

Πάντοτε, άλλωστε, τα κινήματα της Παιδείας υπήρξαν προάγγελοι κοινωνικών ανατροπών και απαρχές μεγάλων αλλαγών...

* Καθηγητής, πρώην πρύτανης ΑΠΘ

Πηγή: www.efsyn.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου