Aυτοδιοίκηση και Πολιτισμός

γράφουν οι Ρήγας Αξελός - Παρί Χριστοδουλοπούλου*

Κρίση και μνημονιακές συνακολουθίες σάρωσαν τον χώρο του πολιτισμού και της Τέχνης σε όλο το φάσμα της κοινωνίας. To κράτος και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση αποσύρθηκε από τον χώρο της Τέχνης και τον παρέδωσε βορά στα χέρια ημεδαπών αλλά και εξωχώριων "πλουσίων''.

Ο αποτυχημένος θεσμός «Καλλικράτης», οι συνενώσεις των τοπικών κοινωνιών σε δήμους, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη η πολιτιστική κληρονομιά, η παράδοση και οι ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής, οι υποχρεωτικές καταργήσεις των ΝΠΔΔ -μόνο δύο επιτρέπονται σε κάθε δήμο-, οι ασφυκτικές μνημονιακές χρηματοδοτήσεις που απονέκρωσαν κάθε πολιτιστική δραστηριότητα, η συνένωση πολιτισμού και αθλητισμού σε ενιαίους οργανισμούς -κοινωνικής πρόνοιας, καθαριότητας και αλληλεγγύης- έκανε δύσκαμπτη τη λειτουργία των δομών των δήμων.

Αντί για ανάπτυξη πολιτιστικών δράσεων ώστε να αποτελέσουν ανάχωμα στις αντιδραστικές επελάσεις διάλυσης του κοινωνικού ιστού, πόλεις και γειτονιές εγκαταλείπονται από φοβικές δημοτικές αρχές και μετατρέπονται σε εστίες απομόνωσης, αποξένωσης, κοινωνικού μίσους και ατομικού θυμού.

Ένα νέο σχέδιο πολιτιστικών δράσεων, με παράλληλη κατάργηση του "Καλλικράτη", είναι απαραίτητο για την πολιτιστική ανασυγκρότηση της χώρας μέσα από την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Καλλιέργεια σκέψης και κρίσης, ανάπτυξη της ευαισθησίας, αναζήτηση και καλλιτεχνική δραστηριοποίηση, ενίσχυση ουσιαστική κάθε μορφής τέχνης, ακόμα και της πιο ανατρεπτικής, που γεννιέται μέσα από τις δυνάμεις της κάθε μικρής ή μεγάλης κοινωνίας είναι μερικά από τα ζητούμενα.

Ενθάρρυνση των καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων ειδικά των νέων που επιθυμούν να δημιουργήσουν, γιατί οι νέοι σήμερα δεν αποτελούν ιδιαίτερη κοινωνική τάξη που δεν συναντάται με τις άλλες, πολλές φορές είναι και αντίθετη με αυτές. Η Τέχνη και ο πολιτισμός όμως έχουν και μια οικονομική παράμετρο που οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε.

Οφείλει η Τοπική Αυτοδιοίκηση να αναζητά και να εκμεταλλεύεται κάθε δυνατότητα οικονομικής αρωγής, με κριτήριο τις ανάγκες των δημοτών. Σύνδεση πολιτισμού και τουρισμού πρέπει να υπάρχει, όταν ο πολιτισμός δεν ισοπεδώνεται από τον τουρισμό, και όχι με βάση τη φολκλορική αρχαιολατρία, ως επικύρωση του εθνικού μας άλλοθι, αλλά με νέους τρόπους προβολής της πολιτιστικής κληρονομιάς αλλά και της σύγχρονης παραγωγικής δυναμικής στις τέχνες.

Τα αρχαιολογικά ευρήματα, διάσπαρτα και εκμεταλλεύσιμα σε όλη τη χώρα, δεν αποτελούν τεκμήριο φυλετικής ανωτερότητας, καταδεικνύουν όμως αποδεικτικά πως η Ελλάδα στη ροή του χρόνου παράγει περισσότερη Ιστορία από όση μπορεί να αφομοιώσει.

Η οικονομική ελίτ της χώρας επιθυμεί πολιτιστικές δραστηριότητες πολυτελούς επιφανείας, σύμφωνα δήθεν με τα διεθνή πρότυπα, αλλά οι πραγματικές λαϊκές ανάγκες βρίσκονται στον αντίποδα. Δεν εννοούμε βέβαια πως οι δήμαρχοι πρέπει να μεταβάλλονται σε καλλιτεχνικούς ατζέντηδες.

Ούτε με τον όρο λαϊκές ανάγκες εννοούμε τα διάφορα βλαχολαϊκομπαρόκ μουσικά συγκροτήματα, χαμηλού γούστου και αισθητικής, που κατακλύζουν την επικράτεια προσφέροντας δήθεν ψυχαγωγία.

Η Τέχνη αφυπνίζει τον άνθρωπο για να αναζητήσει τις αιτίες των προβλημάτων του. Τον κοινωνικοποιεί μέσα στις λειτουργίες της και αποκαθιστά τη συμμετοχικότητά του. Η καταστροφή κάθε ιδέας συλλογικού δεσμού είναι το κεντρικό σχέδιο της νεοφιλελεύθερης πολιτικής.

Γι' αυτό, με όπλο τις δομές Τέχνης, η Τοπική Αυτοδιοίκηση οφείλει να ξαναϋφάνει τον κοινωνικό ιστό, που η διάρρηξή του έχει οδηγήσει σε έναν ιδιότυπο απομονωτισμό, όχι κοινωνικής συνεύρεσης, αλλά καθημερινής συναναστροφής, γιατί κανείς πια δεν ενδιαφέρεται να συμμεριστεί τα προβλήματα των άλλων. Γι' αυτό τα θέατρα είναι γεμάτα και τα καφέ ευδοκιμούν -και με την ιδιοτελή βοήθεια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης-, γιατί υπάρχεις με τον άλλον χωρίς να τον συναναστρέφεσαι ουσιαστικά. Οφείλουμε να δημιουργήσουμε συνθήκες που θα κινητοποιήσουν τη συμμετοχική διαδικασία όσο μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού γίνεται.

Με την ύπαρξη σε κάθε δήμο Πολιτιστικού Οργανισμού αυτόνομου, που θα έχει την απαιτούμενη υποδομή για να παραγάγει ο ίδιος πολιτιστικές δράσεις, αλλά και να στηρίξει πολιτιστικές πρωτοβουλίες άλλων θεσμών και φορέων.

* Με πρωτοβουλίες καλλιτεχνικής παιδείας σε συνεργασία με σχολεία, οργανώσεις νεολαίας, συλλόγους και εξειδικευμένα προγράμματα για ενήλικους.
* Με δράσεις συντονισμένες που θα βασίζονται στις πραγματικές ανάγκες και τα οικονομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά κάθε περιοχής.
* Με ζωντανό δίκτυο μεταξύ ελληνικών πόλεων αλλά και πόλεων του εξωτερικού για πολιτιστικές συμπράξεις.
* Με αξιοποίηση εθνικών και ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων, το περίφημο ΕΣΠΑ και τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα αποτελούν αποκλειστικό θήραμα των ιδιωτών που αυτοαποκαλούνται "μεγάλοι ευεργέτες".
* Με αξιοποίηση εθνικών και ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων.
* Με το δημοτικό ραδιόφωνο και την τηλεόραση για ποιοτική προσφορά και ψυχαγωγία.
* Με την αξιοποίηση παροπλισμένων βιομηχανικών χώρων αλλά και εκμετάλλευση χώρων τέχνης που υπάρχουν σε διάφορες περιφερειακές πόλεις και έχουν εγκαταλειφθεί στην τύχη τους.
* Ανάδειξη μέσα από πολιτιστικές διαδρομές αρχαιολογικών χώρων και παραδοσιακών οικισμών φυσικού κάλλους, ώστε να ενισχυθεί ο πολιτιστικός τουρισμός κάθε περιοχής.
* Ανάδειξη του εκπαιδευτικού ρόλου των πινακοθηκών και μουσείων κάθε περιοχής με άμεση σύνδεση με όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.
* Συνεργασία με τις τοπικές Αρχαιολογικές Εφορίες για αξιοποίηση αρχαίων θεάτρων και χώρων που παραμένουν απρόσιτοι στις σημερινές καλλιτεχνικές εκφάνσεις, με την απαραίτητη προϋπόθεση της απόλυτης προστασίας τους.

Και μια σειρά άλλων προτάσεων που έχει και αρχίζει να εφαρμόζει η νέα δημοτική αρχή της Λάρισας, αναπτυξιακού πολιτιστικού προτύπου.

Αλλά βέβαια μια δημοτική Αρχή δε μπορεί να καλύψει το κενό του κράτους.

Και η κρατική εξουσία που θεωρούμε πως θα υπάρχει με μια κυβέρνηση της ριζοσπαστικής Αριστεράς οφείλει να ανατρέψει όλα τα κατεστημένα στερεότυπα ξεκινώντας μια καλλιτεχνική αναγέννηση με πρωτοβουλίες και κονδύλια της κεντρικής εξουσίας.

Αναπροσαρμόζοντας την οικονομική της πολιτική, εξοικονομώντας κονδύλια της κεντρικής εξουσίας από το υδροκέφαλο τέρας της Αθήνας, δημιουργώντας τις συνθήκες εκείνες ώστε η Τέχνη στις ποικίλες μορφές της να ανθήσει σε πόλεις περιφερειακές, βιομηχανικές, παραμελημένες, που μέχρι σήμερα δεν είχαν καμιά φροντίδα.

Οφείλουμε να δαπανήσουμε χρήματα για να αναπτυχθούν καλλιτεχνικά δρώμενα σε επαρχιακές πόλεις, θεσμοί και δομές που θα βοηθήσουν να απελευθερώσουμε την καλλιτεχνική δυναμική κάθε τόπου από κάθε συμβατική προσέγγιση.

Να δημιουργηθούν κίνητρα για προσέλκυση γνωστών καλλιτεχνών σε μια συνέργεια και όσμωση με το τοπικό στοιχείο, όχι ευκαιριακά, αλλά σε βάθος χρόνου, με γνώμονα την ανάδειξη των όποιων δεξιοτήτων του.

* Ας ξεχάσουμε τις ετικέτες "τέχνη λαϊκή", "τέχνη προσιτή", "τέχνη στρατευμένη".
* Ας μιλήσουμε για υψηλή τέχνη, ελεύθερη και δημιουργική.
* Ας προσεγγίσουμε το λαϊκό στοιχείο σε μια προσπάθεια προς την ποιότητα, όχι προς την ευτέλεια.

Για να μπορεί κάθε πολίτης να αποφασίζει τις επιλογές του με γνώση και κριτήρια.

Η εκλεπτυσμένη κουλτούρα των νεόπλουτων δεν μπορεί να εκμεταλλεύεται εσαεί τις πολιτιστικές ανασφάλειες ενός κοινού απομονωμένου, στερημένου από καθημερινά πολιτιστικά ερεθίσματα.

Η πολιτιστική ανάπτυξη μιας τοπικής κοινωνίας αποτελεί ισχυρή συνιστώσα για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη της χώρας.

Γι' αυτό η κυβέρνηση της ριζοσπαστικής Αριστεράς οφείλει να αναπτύξει περιφερειακά μουσεία, πολυδύναμης δυνατότητας κέντρα Τέχνης, περιφερειακά θέατρα, εθνικό δίκτυο κινηματογραφικών λεσχών σε κάθε πόλη, μικρές αίθουσες συναυλιών για μουσικές και χορευτικές ομάδες.

Έναν καθημερινό πολιτισμικό οργασμό σε κάθε πόλη είναι αυτό που μπορούμε να ονειρευτούμε. Και είναι υποχρέωση κάθε δημοτικής αρχής να σχεδιάζει και να υλοποιεί μια πολιτιστική πολιτική, που θα σέβεται τις ιδιαιτερότητες και τις πολιτιστικές τοπικές παραδόσεις, αλλά και θα στηρίζει τη σύγχρονη δημιουργία.

* Ο Ρήγας Αξελός είναι ηθοποιός, αντιπρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου Αθηνών

* Παρί Χριστοδουλοπούλου  είναι μέλος της  Γραμματείας του Τμήματος Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ.

Πηγή: ilioupoligiaolous.gr