Κυριακή 14 Δεκεμβρίου 2014

Λαύριο - Η πρώτη μεγάλη απεργία

γράφει ο Νώντας Παντούλας

Το Λαύριο συνδέεται και με την ιστορία του εργατικού κινήματος στη χώρα μας. Εκεί συνέβη η πρώτη μεγάλη απεργία στη χώρα μας το 1896.

Το εργατικό κίνημα άργησε
να εμφανιστεί στη χώρα μας για πολλούς λόγους. Δεν υπήρχε βιομηχανία, οι αγρότες δούλευαν ευκαιριακά στα δημόσια έργα και υπήρχε σημαντικός αριθμός ξένων εργατών που δούλευαν σ’ αυτά αλλά και στα ορυχεία.

Στα ορυχεία και συγκεκριμένα στο Λαύριο και στη Σέριφο αρχίζουν οι εργάτες να διαμορφώνουν ταξική συνείδηση και να διεκδικούν συλλογικά τα δικαιώματά τους.

Η κατάσταση στο Λαύριο ήταν απερίγραπτη. Ο Σερπιέρι εκμεταλλεύεται στυγνά τους εργάτες-μεταλλωρύχους που δεν έχουν κανένα δικαίωμα, παρά μόνο υποχρεώσεις. Οι συνθήκες εργασίας στις στοές ήταν απάνθρωπες, το ωράριο εργασίας ήταν 12 ώρες και τα εργατικά δυστυχήματα πολλά.

Όσοι κατάφερναν να επιζήσουν με τον καιρό γινόντουσαν ανίκανοι για εργασία και τους πετούσαν στο δρόμο. Εκεί τους περίμενε η μολυβδίαση εξαιτίας του επιβαρυμένου περιβάλλοντος.

Ιδιοκτησία του Σερπιέρι δεν είναι μόνο τα ορυχεία, είναι ουσιαστικά ολόκληρη η πόλη του Λαυρίου. Τα σπίτια που μένουν οι εργάτες είναι δικά του και του πληρώνουν ενοίκιο. Δικά του είναι και τα καταστήματα από τα οποία ψωνίζουν οι εργάτες. Και το πιο εκπληκτικό: πληρώνει τους εργάτες με δικό του (εταιρικό) νόμισμα, το οποίο κυκλοφορεί και έχει αντίκρισμα μόνο στην περιοχή του Λαυρίου. Έτσι τα λίγα χρήματα που τους δίνει γυρίζουν σ’ αυτόν.

Η μεγάλη απεργία ξεκίνησε το ξημέρωμα της 8ης Απριλίου 1896. 1.800 εργάτες ανέβηκαν από το μεταλλευτικό φρέαρ -βάθους 182 μέτρων- όπου δούλευαν, έκλεισαν όλες τις εισόδους, περικύκλωσαν το χώρο και κήρυξαν απεργία.

Διεκδικούσαν από τον Ιταλό εργοδότη τους, τον αδίστακτο Σερπιέρι, το αυτονόητο:
1. Αύξηση του μεροκάματου κατά μια δραχμή.
2. Κατασκευή νοσοκομείου ή φαρμακείου στην Καμάριζα, και έγκαιρη μεταφορά τους στο νοσοκομείο όταν τραυματίζονταν, για να μην πεθαίνουν στο δρόμο.
3. Διάθεση σούστας στους εργάτες για την ασφαλέστερη μεταφορά τραυματιών(τότε τα εργατικά ατυχήματα ήταν συνήθη),
4. Οικήματα για την αντικατάσταση των αυτοσχέδιων καλυβών, όπου στεγάζονταν οι μεταλλωρύχοι.
5. Δημιουργία καταστήματος τροφίμων στην περιοχή.
6. Κατάργηση των λεγόμενων εργολάβων.
Οι εργολάβοι, ήταν μεσάζοντες που έπαιρναν το έργο μιας στοάς από τη διεύθυνση της εταιρείας και φρόντιζαν να βάζουν τους εργάτες να δουλεύουν για λογαριασμό τους. Η εταιρεία τους έδινε και το μεροκάματο των εργατών, αλλά εκείνοι έδιναν ψίχουλα στους μεταλλωρύχους...

Οι απεργοί μεταλλωρύχοι θέλησαν από την πρώτη στιγμή να διαπραγματευτούν ειρηνικά τα αιτήματα τους με την διεύθυνση. Όταν όμως πλησίασαν τα γραφεία της εταιρείας δέχτηκαν πυροβολισμούς από τους φύλακες. Εξαγριωμένοι τότε άρχισαν να τους λιθοβολούν. ακολούθησε ένοπλη επέμβαση των αστυνομικών δυνάμεων, οι οποίες πυροβολούσαν αναίτια κατά των απεργών. Το γεγονός εξαγρίωσε τους εργάτες, οι οποίοι αντεπιτέθηκαν. Τα ορυχεία του Λαυρίου μετατράπηκαν σε πεδίο μάχης, ώσπου δύο εργάτες σκοτώθηκαν από τους φύλακες. Οργισμένοι οι μεταλλωρύχοι μπροστά στη θέα των δολοφονημένων συναδέλφων τους, όρμηξαν και έσπασαν τα γραφεία, έσκισαν τα έγγραφα και έβαλαν φωτιά στο κτίριο με δυναμίτες, με αποτέλεσμα να εξοντωθούν όλοι οι φύλακες εκτός από έναν. Ο Σερπιέρι που κρυβόταν στην πολυτελή βίλα του, λίγα μέτρα πιο μακριά από τα μεταλλεία, φυγαδεύτηκε και σώθηκε την τελευταία στιγμή, μεταμφιεσμένος σε παπά...

Τις επόμενες μέρες έφτασαν ενισχύσεις της αστυνομίας για να υπερασπιστούν τα συμφέροντα του Ιταλού επιχειρηματία. Οι απεργοί όμως δεν έκαναν πίσω. Τότε η κυβέρνηση έστειλε στρατό (δύο ίλες ιππικού, μία πυροβολαρχία, γιατί τανκς δεν υπήρχαν τότε και ένα ευζωνικό τάγμα, 400 στρατιώτες σύνολο) για να καταστείλει την απεργία και ένα πολεμικό πλοίο για να τους τρομοκρατήσει! Ο πρόξενος της Γαλλίας κάνει λόγο μάλιστα για την παρουσία γαλλικού πολεμικού πλοίου στο λιμάνι του Λαυρίου. Στις νέες συμπλοκές που ακολούθησαν σκοτώθηκαν άλλοι δύο εργάτες, τραυματίστηκαν πολλοί, ενώ συνελήφθησαν και δικάστηκαν δεκαπέντε απεργοί. Παραπέμφθηκαν σε δίκη με την κατηγορία της «στάσεως κατά της αρχής» Η δίκη των 15 έγινε το Δεκέμβριο του 1896 και όλοι οι κατηγορούμενοι αθωώθηκαν. Παρά το αίμα που χύθηκε κανένα από τα αιτήματα των απεργών δεν ικανοποιήθηκε. Το μόνο που πέτυχαν οι εργάτες ήταν μια μικρή αύξηση του μεροκάματου από 2.5 δραχμές σε 3.5 ενώ όλα τα υπόλοιπα αιτήματα ξεχάστηκαν από την εργοδοσία.

Μετά την απεργία, εγκαταστάθηκε μόνιμα στα μεταλλεία του Λαυρίου στρατιωτικό σώμα, προκειμένου να αποτρέψει τους εργάτες από νέες εξεγέρσεις. Οι εργάτες δούλευαν κάτω από καθεστώς στρατιωτικής τρομοκρατίας. Παρόλα αυτά ο Σερπιέρι αντιλήφθηκε ότι το εργατικό δυναμικό είχε πλέον απαιτήσεις και η ηρεμία στην τάξη των μεταλλωρύχων πολύ εύκολα μπορούσε να ανατραπεί.

Τελικά «η τάξις επεβλήθη» με την παρουσία 2 ιλών ιππικού, μίας πυροβολαρχίας κι ενός ευζωνικού τάγματος. Οι δε γαλλικές προξενικές αναφορές, προκειμένου να προστατευθούν οι Γάλλοι υπήκοοι και τα οικονομικά τους συμφέροντα στην περιοχή, κάνουν λόγο για την παρουσία του γαλλικού θωρηκτού «Cosma» στο λιμάνι του Λαυρίου που θα ενίσχυε σε ενδεχόμενη ανάγκη το στρατιωτικό σώμα της Καμάριζας που είχε πλέον εγκατασταθεί μόνιμα, προκειμένου να αποτρέψει ή να καταστείλει μια νέα εξέγερση των «κολασμένων» του Λαυρίου.

Το 1899 στήθηκε στην κεντρική πλατεία του Λαυρίου το μαρμάρινο άγαλμα του Σερπιέρι. Έμεινε εκεί μέχρι το 1982. Εκείνη τη χρονιά η τηλεόραση έδειξε μια τηλεοπτική σειρά, «Tα Λαυρεωτικά», που αναφερόταν στις συνθήκες διαβίωσης των μεταλλωρύχων την εποχή του Σερπιέρι, οπότε το άγαλμα περιλούστηκε με μπογιές και απομακρύνθηκε στην Εθνική Πινακοθήκη. Επανατοποθετήθηκε αργότερα το 2006 στο αρχικό βάθρο του.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου