«Εχω συνηθίσει τη βία, δεν με νοιάζει πια»

γράφει η Διαλεκτή Αγγελή

Εξαιρετικά ανησυχητικές διαστάσεις έχει λάβει το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού στη χώρα μας και φαίνεται ότι η Ελλάδα πρωτοστατεί στα ποσοστά μαθητών που εμπλέκονται

με οποιονδήποτε τρόπο σε περιστατικά εκφοβισμού σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Ένα μήνα τώρα το πανελλήνιο παρακολουθεί με αγωνία την εξαφάνιση του 20χρονου Βαγγέλη Γιακουμάκη, φοιτητή της Γαλακτοκομικής Σχολής Ιωαννίνων, ο οποίος έπεσε επανειλημμένα -όπως προέκυψε- θύμα ενδοσχολικού εκφοβισμού από παρέα συμφοιτητών του.

Μαρτυρίες
 

Επισκεφθήκαμε το Γυμνάσιο Ανοιξης και συνομιλήσαμε με μαθητές της Γ΄ Γυμνασίου για το φαινόμενο του εκφοβισμού:

Βαρβάρα: «Στο Δημοτικό, λόγω του χρώματός μου, συνέχεια με κορόιδευαν. Παρά το γεγονός ότι γεννήθηκα εδώ, ότι είμαι Ελληνίδα και απλά διαφέρω στο χρώμα, μου λέγαν “είσαι μαύρη, διαφορετική από εμάς”. Με έβριζαν και δεν ένιωθα ωραία. Στεναχωριόμουν και καθόμουν μόνη μου. Για ένα χρόνο δεν έκανα παρέα με κανέναν. Ηθελα να αλλάξω σχολείο. Δεν το είχα πει στους γονείς μου».

Διονύσης-Χρήστος: «Ολα τα μαθητικά χρόνια μού ασκείται λεκτική βία, τόσο πολύ που πλέον την έχω συνηθίσει. “Είσαι κοντός, είσαι άσχημος, είσαι τεμπέλης, είσαι βρομιάρης, είσαι ψεύτης”. Και η λίστα συνεχίζεται με πάρα πολλά επίθετα ακόμη. Εξακολουθώ να δέχομαι τέτοιες συμπεριφορές μέχρι και σήμερα. Δεν με νοιάζει πια. Το συνήθισα».

Ιάσονας: «Στη Δ΄ Δημοτικού ένα παιδί δύο χρόνια μεγαλύτερο από εμένα με έδερνε χωρίς κανέναν προφανή λόγο και κανείς δεν έκανε τίποτα. Αυτό με σημάδεψε για πάρα πολλά χρόνια. Στην Α΄ Γυμνασίου, στο προηγούμενο σχολείο μου, όλα ήταν καλά στην αρχή. Μετά τους βαθμούς του πρώτου τριμήνου όμως, όταν έγινα απουσιολόγος, ο δεύτερος απουσιολόγος ξεκίνησε πόλεμο και ξεσήκωσε παιδιά απ’ όλα τα τμήματα εναντίον μου. Οι καθηγητές το γνώριζαν, αλλά δεν ασχολήθηκαν. Την επόμενη χρονιά δεν άντεξα άλλο και άλλαξα σχολείο».

«Δεν οφείλεται σε εμάς το γεγονός ότι μας ασκείται bullying. Δεν θα ‘πρεπε να ντρεπόμαστε γι’ αυτό», δηλώνει στην «Εφ.Συν.» η Κωνσταντίνα, μαθήτρια της Γ΄ τάξης του Γυμνασίου Ανοιξης. Η πλειονότητα των παιδιών θεωρεί ότι, στην περίπτωση που κάποιος δεχτεί εκφοβισμό, θα πρέπει να κοινοποιήσει το πρόβλημα και να μην κλείνεται στον εαυτό του και είναι πολύ σημαντική η αντίδραση στην περίπτωση που κάποιος αντιληφθεί μια τέτοια συμπεριφορά (παρατηρητής).

«Παρά τη συνεχή ενημέρωση, το φαινόμενο έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Προσπαθούμε να παρουσιάσουμε τον εαυτό μας, όπως οι άλλοι θέλουν να μας βλέπουν και όχι να υποστηρίξουμε αυτό που πραγματικά είμαστε. Ετσι, δεν μπορούμε να υπερασπιστούμε κάτι που εμείς οι ίδιοι δεν έχουμε συνειδητοποιήσει», μας λέει ο Αντρέας. Από την πλευρά του, ο Κωνσταντίνος τονίζει τα προβλήματα που προκαλούνται από τη συγκάλυψη και την άρνηση ύπαρξης τέτοιων φαινομένων, τόσο από τους γονείς όσο και από τους καθηγητές, ενώ η Ιωάννα λέει ότι θα πρέπει να δοθεί εξίσου μεγάλη βαρύτητα στην περίπτωση τόσο του «θύτη» όσο και του «θύματος».

Επιμόρφωση
 
Η Αννα Διακουμή, υποδιευθύντρια στο Γυμνάσιο Ανοιξης, εξηγεί: «Η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι λειτουργούμε βάσει καλής θέλησης. Εξειδίκευση δεν έχει κανένας. Υπάρχει μεν διάθεση αλλά δεν υπάρχουν ούτε ο χρόνος ούτε και η σωστή γνώση. Συχνά έχουμε αντιδράσεις από τους γονείς σχετικά με το κατά πόσον έχουμε το δικαίωμα να παρέμβουμε σε ένα οικογενειακό πρόβλημα. Πολλοί δεν έρχονται καν να μας μιλήσουν».

Η κα Διακουμή μας πληροφόρησε ότι το Γυμνάσιο Ανοιξης θα συμμετάσχει στο πρόγραμμα Erasmus για την επιμόρφωση καθηγητών-συνδέσμων, όπου θα εξειδικευτούν τόσο στα θέματα της ενδοσχολικής βίας όσο και στη βία ως αιτία φυγής μαθητών από το σχολικό τους περιβάλλον.
Διαβάστε-δείτε:

Για την καταπολέμηση του σχολικού εκφοβισμού δείτε τα βίντεο: ΕΔΩ, ΕΔΩ κι ΕΔΩ   
Επισκεφθείτε τις σχετικές ιστοσελίδες: enable.eun.org , www.e-abc.eu, www.saferinternet.gr,  www.antibullying.eu , yousmile.gr

Γιώργος Νικολαΐδης, διευθυντής της Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού

«Στα χρόνια της κρίσης που διανύουμε το φαινόμενο της βίας κατά των παιδιών -και ειδικότερα οι μορφές του που αναφέρονται στην κοινοτική βία και στον σχολικό εκφοβισμό- αυξάνονται, καθώς αυξάνονται όλοι οι παράγοντες “κοινωνικής παθολογίας” (φτώχεια, κοινωνικός αποκλεισμός και τα συνακόλουθά τους)

που έχει βρεθεί ότι σχετίζονται με αυξημένη εμφάνιση των βίαιων αυτών συμπεριφορών.
 
Η κλινική εμπειρία των όσων αντιμετωπίζουν τέτοια περιστατικά αυτά τα χρόνια το επικυρώνει. Γιατί πλέον στην Ελλάδα η αναφορά στον σχολικό εκφοβισμό δεν είναι μια “μόδα”, μια “ταμπέλα” που τίθεται κάθε φορά που τσακώνονται τα παιδιά, όπως κινδύνευσε κάποια στιγμή να γίνει παλαιότερα. Αντιθέτως, στα χρόνια της κρίσης πληθαίνουν τα κρούσματα που αναφέρονται στις υπηρεσίες, τα κρούσματα αυτά είναι πιο σοβαρά, η άσκηση βίας πιο ακατέργαστη, πιο ωμή, αλλά και οι ηλικίες των παιδιών που εμπλέκονται ολοένα και μικρότερες.

Αλλά και στα μεγαλύτερα παιδιά και τους νέους ενήλικες οι μορφές κοινοτικής βίας και εκφοβισμού γίνονται μερικές φορές τρομακτικές, όπως στην πρόσφατη περίπτωση του Ρεθυμνιώτη άτυχου νέου. Και δυστυχώς, η ελληνική κοινωνία, που συνειδητοποίησε πρώτη φορά τη σοβαρότητα του φαινομένου με την υπόθεση του Αλεξ από τη Βέροια, μοιάζει και πάλι να κάνει τα ίδια λάθη, όπως π.χ. τον καταιγισμό δημοσιότητας και την υπερεμπλοκή ανευθυνοϋπευθύνων, την υποτίμηση της συστηματικής δουλειάς πρόληψης, τον εύκολο εντυπωσιασμό και τον εφήμερο και αβαθή μιντιακό χειρισμό των προβλημάτων καταπολέμησης της βίας μεταξύ των παιδιών στην κοινότητα».


Ελληνικές και Ευρωπαικές Επιστημονικές Ερευνες

Ο σχολικός εκφοβισμός στο μικροσκόπιο των ειδικών

  

1. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Σχολικού Εκφοβισμού, στις 6 Μαρτίου, το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής παρουσίασε τα αποτελέσματα της «Πανελλήνιας έρευνας για τις συμπεριφορές που συνδέονται με την υγεία των εφήβων μαθητών», που εκπονήθηκε υπό την αιγίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το 2014, σε δείγμα 4.141 μαθητών εφηβικής ηλικίας. Οι μαθητές απάντησαν ανώνυμα σε ερωτηματολόγιο και τα αποτελέσματα έχουν ως εξής:

•Ποσοστό 6,4% των μαθητών απάντησαν ότι έχουν υποστεί εκφοβισμό και ποσοστό 7,5% ότι έχουν εκφοβίσει οι ίδιοι άλλους τουλάχιστον δύο φορές τον μήνα, μέσα στο τελευταίο δίμηνο πριν από τη διεξαγωγή της έρευνας.

•Τα αγόρια συμμετέχουν σε εκφοβισμό άλλων σε υψηλότερο ποσοστό από τα κορίτσια (10,7% και 4,4% αντίστοιχα), ενώ τα δύο φύλα υφίστανται εκφοβισμό σε παρόμοια ποσοστά.

•Οι 13χρονοι και 15χρονοι έφηβοι συμμετέχουν σε εκφοβισμό άλλων και υφίστανται οι ίδιοι εκφοβισμό σε υψηλότερο ποσοστό από τους 11χρονους.

•Από το 2010 ώς το 2014 (προφανώς λόγω καλύτερης ενημέρωσης) το ποσοστό εφήβων που αναφέρουν ότι υπέστησαν εκφοβισμό, μέσα στο τελευταίο δίμηνο πριν από τη διεξαγωγή της έρευνας, μειώνεται από 8,5% σε 6,4%, ενώ αντίστοιχα το ποσοστό εφήβων που εκφοβίζουν άλλους μειώνεται στο μισό (από 15,8% σε 7,5%).

•Οι τρόποι εκφοβισμού που αναφέρθηκαν συχνότερα από τους εφήβους είναι τα λεκτικά πειράγματα, τα πειράγματα/χειρονομίες σεξουαλικού περιεχομένου και η διάδοση ψεμάτων και φημών.

2. Μέσω Διαδικτύου. Το σχολείο αντιμετωπίζει σε συνεργασία με τους γονείς ένα περιστατικό cyber bullying, δηλαδή εκφοβισμού μέσω Διαδικτύου, που δέχεται από πέρυσι το καλοκαίρι μία μαθήτρια της Γ΄ Γυμνασίου. Ευρωπαϊκή έρευνα με θέμα «Διαδίκτυο και Συμπεριφορές Εξάρτησης: Μελέτη σε Ευρωπαίους Εφήβους», που διενεργήθηκε σε αντιπροσωπευτικό δείγμα εφήβων για έναν χρόνο (Ιούνιος 2011 - Ιούνιος 2012), εμφανίζει τη Ρουμανία και την Ελλάδα στις δύο πρώτες θέσεις με ποσοστό 37,3% και 26,8% αντίστοιχα. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι το 21,9% του συνολικού δείγματος που έφτασε τα 13.300 ερωτηματολόγια αναφέρει κάποια εμπειρία διαδικτυακού εκφοβισμού. Το 53,5% αυτών δηλώνει ότι ο εκφοβισμός τούς έβλαψε με κάποιον τρόπο (11,2% του συνολικού δείγματος), με τα κορίτσια να εμφανίζουν αυξημένη τάση.

Σε σχετική ημερίδα που πραγματοποιήθηκε προ ημερών σχετικά με τον διαδικτυακό εκφοβισμό, όπου συμμετείχαν 35 Γυμνάσια και Λύκεια απ’ όλη τη χώρα, οι μαθητές κατέθεσαν τις εξής προτάσεις για την αντιμετώπιση του φαινομένου:
•Συνεχής ενημέρωση μαθητών και γονιών.
•Ενταξη μαθήματος ασφαλούς Διαδικτύου στο ωρολόγιο σχολικό πρόγραμμα.
•Θέση παιδοψυχολόγου στα σχολεία.

3. Το Χαμόγελο του Παιδιού, στο πλαίσιο του 1ου Επιστημονικού Συνεδρίου κατά του Σχολικού Εκφοβισμού, παρουσίασε τα αποτελέσματα της έρευνας που διενήργησε, σύμφωνα με τα οποία το 6,3% των εφήβων στην Ελλάδα έχει δεχτεί διαδικτυακό εκφοβισμό σε διάστημα τεσσάρων μηνών και το 3,6% δηλώνει ότι έγινε δράστης. Το 42% των εκπαιδευτικών θεωρεί ότι τα περιστατικά ενδοσχολικής βίας και παραβατικότητας υποβαθμίζονται ή αποσιωπώνται και ότι μόνο ένα στα δέκα παιδιά που βιώνουν κάποια μορφή βίας λαμβάνουν υποστήριξη στην Ελλάδα. Παράλληλα, παρουσιάστηκε το 1ο Κινητό Εργαστήριο Ενημέρωσης, Εκπαίδευσης και Τεχνολογίας «Οδυσσέας» σχετικά με τον εκφοβισμό, το οποίο θα βρέθηκε έξω από το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά έως τις 12 Μαρτίου.

Πηγή: www.efsyn.gr