Η Στέλλα Κάσδαγλη μιλάει στη natura.nrg

της Δήμητρας Τριανταφύλλου

Φωτο: Σπύρος Στεργίου για το περιοδικό Cosmopolitan

«Το γεγονός ότι στις επιχειρήσεις δεν υπάρχουν πολλές δουλειές δε σημαίνει ότι για τις γυναίκες καταρρέει το όνειρο της καριέρας όπως το έχουμε στο μυαλό μας.»

Τη Στέλλα Κάσδαγλη την παρακολουθώ στενά από τότε που  έγκυος στον 3^ο μήνα ρούφηξα μέσα σε μια νύχτα το πρώτο της βιβλίο, ένα ημερολόγιο εγκυμοσύνης σε πραγματικό χρόνο.

Έκτοτε βρίσκω πάντα κάτι νέο να διαβάσω που θα λειτουργήσει ως «τροφή για σκέψη» γύρω από τα πολλά μέτωπα που έχει

ανοίξει η Στέλλα (τις διατροφικές διαταραχές, τη βία κατά των γυναικών, τους καταπιεστικούς μύθους γύρω από την εγκυμοσύνη και τη μητρότητα, για το πώς οι γυναίκες μπορούμε να κάνουμε τη δουλειά ένα από τα καλύτερα κομμάτια της ζωής μας, για τα βιβλία, για το τρέξιμο και για την πολιτική τής τροφής).

Ποια είναι όμως η  γυναίκα με την απόλυτα κοριτσίστικη και δροσερή φιγούρα;

Η Στέλλα Κάσδαγλη μεταφράστρια, συγγραφέας και δημοσιογράφος, συνιδρύτρια των δικτύων Women On Top και Mentorkids και της online λέσχης ανάγνωσης Bookworm. Παραδίδει σεμινάρια blogging σε εφήβους και ενηλίκους και γράφει για όλα αυτά στο stellakasdagli.com. Τα βιβλία της «Κοιλίτσα.com» και «Ήθελα μόνο να χωρέσω» (ένα συγκλονιστικό, βιωματικό μυθιστόρημα για τη νευρική ανορεξία) κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Πατάκη. Ζει στην Αθήνα και έχει μια κόρη 4 ετών.

Τη συνάντησα ένα πρωινό του Φλεβάρη στο ζεστό café του Γαλλικού Ινστιτούτου αφού πρώτα είχαμε  αφήσει τις κόρες μας στον παιδικό σταθμό κι ετοιμαζόμασταν για άλλη μια μέρα γεμάτη από τις προκλήσεις της δουλειάς και της μητρότητας. Προέκυψε μια συνέντευξη με άρωμα απόλυτα γυναικείο αλλά με αποδέκτη όλη την κοινωνία.

Γυναίκες, εργασία και μητρότητα. Τι έχεις να πεις για αυτό το δύσκολο τρίπτυχο;
Βλέπω γυναίκες που λόγω της κρίσης δίνουν την ευκαιρία στον εαυτό τους να κάνουν κάτι διαφορετικό αλλά ταυτόχρονα βλέπω και γυναίκες που επειδή δεν έκαναν τις δουλειές που ήθελαν ή επειδή δεν πληρώνονταν καλά, όταν γέννησαν το παιδί τους επέστρεψαν σπίτι κι έμειναν άνεργες. Αυτό δεν είναι μόνο συνέπεια της κρίσης αλλά και του συντηρητισμού που αυτή έφερε. Έγινε εύκολο δηλαδή να λέμε «αφού αντιμετωπίζω προβλήματα στον εργασιακό τομέα θα κάτσω σπίτι να μεγαλώσω τα παιδιά». Αυτό όμως είναι ένα κακό, βολικό άλλοθι που άρχισε να το ενθαρρύνει η κοινωνία. Κανονικά θα έπρεπε να λέμε «έλα να δούμε τι δεν πάει καλά, πως μπορείς να βρεις μια δουλειά που να τη θες πολύ και να σε πληρώνει και καλά».

Πόσο ρεαλιστικό είναι αυτό μέσα στην κρίση;
Νομίζω ότι το πρόβλημα είναι ότι δεν δίνουμε άδεια στις γυναίκες να έχουν όνειρα. Ούτε εμείς οι ίδιες μας τη δίνουμε αυτή την ευκαιρία. Υπάρχει φόβος κι άγνοια. Το σίγουρο είναι ότι το κράτος κι οι εργοδότες θα έπρεπε να δίνουν όσες περισσότερες εναλλακτικές γίνεται σε κάθε νέα μητέρα και στην οικογένεια της να εργαστεί  με το μοντέλο που τη διευκολύνει.

Υπάρχει μια τάση τα τελευταία χρόνια να αναγάγουμε τη μητέρα σε «γη και ύδωρ»  για τη ζωή του παιδιού υποστηρίζοντας  μάλιστα  ότι πρέπει να του αφιερωθεί απόλυτα τα πρώτα χρόνια της ζωής του...
Αυτή την προτροπή τη βρίσκω λίγο επικίνδυνη. Ας σκεφτούμε το εξής- οι γυναίκες αιώνες τώρα δουλεύουν έξω από το σπίτι, στα χωράφια μαζί με τα μωρά τους στο μάρσιπο ή με τις παραμάνες να τα φροντίζουν στο σπίτι, δεν βγήκαν στην εργασία μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο όπως θέλουμε να το παρουσιάζουμε. Επίσης τα παιδιά έχουν ανάγκη την κοινωνικοποίηση. Τέλος, αν μια γυναίκα μείνει έξω από την αγορά εργασίας για 3 χρόνια π.χ  τι γίνεται με την οικονομική ανεξαρτησία της; Αν αυτή η γυναίκα μετά από πέντε χρόνια αρχίσει να τρώει ξύλο από τον άντρα της πως θα καταφέρει να φύγει από το σπίτι;  Για εμένα εκεί αρχίζει και τελειώνει όλη η συζήτηση. Είναι πολύ καλή η μητρότητα αλλά η ανεξαρτησία μας είναι εξίσου σημαντική.

Προσωπικά διακρίνω κι ειδικά στο internet μια υστερία στις τάξεις των νέων μαμάδων, μια αγωνία να τα ξέρουν όλα...
Αν δεν παράγεις έργο για κάποιον άλλο σε πιάνει μια μονομανία, αισθάνεσαι ότι πρέπει να γίνεις ειδική στις παιδικές αλλεργίες, στον εμβολιασμό, στην παιδοψυχολογία… Αυτό το βλέπεις κυρίως σε μαμάδες που νιώθουν ότι πρέπει να αφιερωθούν σε αυτή την…αποστολή, όχι σε αυτές που το κάνουν με φυσικό τρόπο. Φαίνεται δηλαδή ότι υπάρχει μια μεγάλη ανάγκη να δείξουμε ότι ο τρόπος που κάνουμε τα πράγματα είναι απόλυτα σωστός. Είναι μια συμπεριφορά που υποδεικνύει μεγάλη ανασφάλεια.

Συγκρίνοντας τη γενιάς μας με αυτή των μητέρων μας πού βλέπεις τα πράγματα καλύτερα και πού χειρότερα;
Βλέπω ότι από την εποχή των μαμάδων μας άντρες και γυναίκες βρισκόμαστε σε μια συνεχή εκπαίδευση. Χαίρομαι να βλέπω μπαμπάδες να αναλαμβάνουν τη διατροφή των παιδιών τους με τους ίδιους όρους που το κάνει κι η μαμά. Χαίρομαι επίσης που ακόμα και μέσα στην κρίση οι γυναίκες έχουν ακόμα περισσότερες ευκαιρίες να πραγματοποιήσουν τα όνειρα τους, ακόμα κι αν συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν ρατσισμό στον εργασιακό τομέα. Αυτό συμβαίνει και γιατί έχουμε πιο πολλά μορφωτικά εργαλεία στα χέρια μας -μεταπτυχιακά, διδακτορικά κ.α- αλλά και γιατί η κοινωνία μαθαίνει σε αυτό. Από την άλλη, οι μαμάδες μας είχαν τις δικές τους μαμάδες από πίσω να φροντίζουν τα εγγόνια ενώ οι δικές μας επειδή σε μεγάλο ποσοστό δουλεύουν  δεν είναι τόσο διαθέσιμες. Επίσης νομίζω ότι είχαν και περισσότερους πόρους- οικονομικά μιλώντας- ένα  έτοιμο σπίτι π.χ. Ένα άλλο αρνητικό που βλέπω είναι η τρομερή, αυξανόμενη πίεση στο κομμάτι της εμφάνισης και της ομορφιάς.

Τι έχεις να πεις για τα όνειρα των γυναικών της γενιάς μας (30+) για καριέρα τα οποία κατέρρευσαν;
Νομίζω ότι  κάνουμε το λάθος να ταυτίζουμε την καριέρα με τις επιχειρήσεις εκεί έξω. Δεν είναι ανάγκη να είσαι project manager σε εταιρεία για να κάνεις καριέρα. Μια καλλιτέχνης που είναι επιτυχημένη στη δουλειά της κάνει καριέρα όπως και μια εμπνευσμένη δασκάλα. Περισσότερο έχει καταρρεύσει η πίστη μας παρά η δυνατότητά μας να κάνουμε πράγματα. Κι αυτή η κατάρρευση της πίστης είναι τελικά που μας οδηγεί συχνά στην «καριέρα στη μητρότητα» η οποία κάνει κακό σε εμάς, στους συντρόφους μας και στα παιδιά μας. Σκεφτείτε έναν άντρα που αγάπησε μια γυναίκα με την οποία βρισκόταν στο ίδιο μήκος κύματος και ξαφνικά αντικρίζει μια γυναίκα που όλη την ημέρα ασχολείται με το αν το Κινόα που έφαγε ο Κωστάκης είναι βιολογικό… Δεν χρειάζονται σχόλια  για το τι κάνει αυτό στη σχέση ενός ζευγαριού. Είναι τραγικό ο μπαμπάς να αισθάνεται παραμερισμένος μέσα στην οικογένεια του.

Φωτο: Ηλίας Τζόιδος

Πάντως η μητρότητα αδιαμφισβήτητα λανσάρεται στις μέρες μας ως το νέο lifestyle. Εσύ το αμφισβήτησες αυτό στο πρώτο σου βιβλίο «Κοιλίτσα.Com»

Για τη δικές μας τις γενιές η μετάβαση στην μητρότητα ήταν πάρα πολύ δύσκολη γιατί μεγαλώσαμε πιστεύοντας ότι μπορούμε να ελέγχουμε τα πάντα, κι η μητρότητα είναι η κατεξοχήν φάση της ζωής σου που αισθάνεσαι ότι δεν μπορείς να ελέγξεις σχεδόν τίποτα. Είναι κάτι που ξεκινάει από την πρώτα μέρα της εγκυμοσύνης- δε μπορείς να ελέγξεις το σώμα σου,  το πως θα γεννήσεις, το πώς θα εξελιχθεί το παιδί μέσα σου. Από control freak γίνεσαι ξαφνικά ένα freak που δεν μπορεί να κάνει control , κάτι που προκαλεί πανικό και συγκρούσεις μέσα μας. Πρέπει να το αποδεχτούμε και να κοιτάξουμε να αποδράσουμε από αυτό το «θα τα κάνω όλα τέλεια».

Η σημερινή μορφή του φεμινισμού ποια είναι;
Βρισκόμαστε σε ένα μεταίχμιο- δεν είμαστε όπως το 1950 αλλά ούτε κι όπως θα έπρεπε. Ο φεμινισμός σήμερα έχει διαχυθεί, δεν αφορά πια μια στενή ομάδα γυναικών που παλεύει με πάθος για δικαιώματα που δεν έχουν αναγνωριστεί. Αυτό που αλλάζει σήμερα είναι η ευαισθησία που έχει ο καθένας στα γυναικεία θέματα, κάτι που εξαρτάται από τις «κεραίες», τις αξίες του και το περιβάλλον που μεγάλωσε. Παράδειγμα: συχνά στις μέρες μας μια γυναίκα με φιλοδοξίες στη δουλειά της κατηγορείται ως «σκύλα» κι «εξουσιολάγνα». Έναν άντρα όμως δεν θα τον αποκαλέσουμε ποτέ… «σατράπη» επειδή έχει φιλοδοξίες. Το να βάζουμε ταμπέλες στις γυναίκες είναι ένας εύκολος ρατσισμός. H σημερινή μορφή του φεμινισμού είναι ποιος θα διακρίνει αυτό τον ρατσισμό. Δεν πρέπει οι γυναίκες να φορτωθούμε άλλο ένα βάρος, ότι δεν πρέπει δηλαδή να γίνουμε φεμινίστριες γιατί αυτό είναι κάτι το υστερικό και γεροντοκορίστικο και ψυχαναγκαστικό.

Απορρίπτεις τελείως το ενδεχόμενο ότι κάποιες γυναίκες μπορεί να είναι εξουσιολάγνες; Η Ζωή Κωνσταντοπούλου π.χ συχνά κατηγορείται ως τέτοια...
Εγώ που κρίνω τη Ζωή Κωνσταντοπούλου ως bitch με ποια τη συγκρίνω; Με τι  μάνα έχω μεγαλώσει και πώς έχω μάθει ότι πρέπει να είναι οι γυναίκες; Αν έχω μάθει ότι πρέπει να είναι γλυκές, τρυφερές, ευγενικές, να μην ενοχλούν κανέναν, τότε φυσικά θα πω ότι η Ζωή Κωνσταντοπούλου είναι εξουσιολάγνα. H κάθε Ζωή Κωνσταντοπούλου αν βρεθεί σε μια σημαντική θέση κι αισθανθεί ότι κανείς γύρω της δεν θεωρεί ότι την αξίζει, από άμυνα θα υιοθετήσει αντρικά, σκληρά χαρακτηριστικά.

Μαχόμαστε οι γυναίκες για τα εργασιακά μας δικαιώματα;
Καθόλου. Έχουμε επαναπαυτεί στις κατακτήσεις του παρελθόντος κι ό, τι αρνητικό συμβαίνει πια στην εργασία μας το θεωρούμε  «αναγκαίο κακό».

Φωτο: Θοδωρής Γεωργακόπουλος

Τι θα άλλαζες για τις γυναίκες αν βρισκόσουν σε μια επιτελική θέση;

Ένα ζήτημα είναι οι παιδικοί σταθμοί- χρειαζόμαστε περισσότερους και χρειαζόμαστε και καλύτερο ωράριο. Ωστόσο αυτό το θέμα έχει και πιο λεπτές αποχρώσεις. Δες για παράδειγμα το πρόγραμμα του ΕΣΠΑ για επιδότηση

εργαζόμενων κι άνεργων μητέρων για τους παιδικούς σταθμούς. Το ότι απευθύνεται αποκλειστικά και μόνο στις γυναίκες δίνει σε όλη την κοινωνία την ιδέα ότι εκείνες είναι υπεύθυνες για το θέμα του παιδικού σταθμού κι αν δεν το λύσουν, εκείνες είναι που οφείλουν να καθίσουν σπίτι με το παιδί. Ένας πατέρας έχει δικαίωμα συμμετοχής στο πρόγραμμα μόνο αν είναι χήρος, ούτε καν χωρισμένος. Θα έκανα μια προσπάθεια πρακτική κι ουσιαστική για να βρεθούν γυναίκες σε πιο επιτελικές θέσεις. Τέλος θα έδινα κίνητρα σε εργοδότες για να μπορούν να απασχολούνται οι μητέρες σε πιο ευέλικτες μορφές εργασίας χωρίς αυτό να σημαίνει «σε πληρώνω € 100 το μήνα επειδή κάνεις part time εργασία». Δεν είναι λύση να λέμε ότι μια γυναίκα πρέπει να μένει δύο χρόνια εκτός δουλειάς επειδή έκανε ένα παιδί.

Ποια είναι τα πιο συχνά παράπονα που ακούτε στο Women on Top;
Η ανεργία, η έλλειψη χρόνου για τις μαμάδες, η αγωνία του «τι θα κάνω τώρα που έχασα τη δουλειά μου» ή του «δεν μπορώ να κάνω άλλο αυτή τη δουλειά γιατί δεν μου αρέσει». Η αλλαγή κατεύθυνσης είναι γενικά ένα θέμα. Να θέλεις ας πούμε να αλλάξεις εργασιακό αντικείμενο αλλά να αισθάνεσαι ότι δεν έχεις τα εργαλεία για να το κάνεις ή να μην το αποφασίζεις γιατί φοβάσαι. Χρειάζεται να σπάσουμε το φόβο και να τολμήσουμε. Μια τόλμη όμως καλά σχεδιασμένη. Ένα παράδειγμα- μια γυναίκα λέει: «θέλω να παρατήσω τη δουλειά μου και να φτιάχνω κοσμήματα». Ωραία, είμαι μαζί σου. Όμως είναι τα κοσμήματα σου τόσο ιδιαίτερα για να πουλήσουν; Χρειαζόμαστε μια βασική αυτογνωσία. Αυτό είναι κάτι που λείπει σε μεγάλο βαθμό από τους ανθρώπους γύρω μας.  Συχνά κινούμαστε όπου φυσάει ο άνεμος, αναλόγως με το τι μας λέει η μαμά μας, ο εργοδότης μας, τα media…Δεν κοιτάζουμε μέσα μας. Τα κάνουμε όλα με μια ταχύτητα και με την προσοχή μας στραμμένη προς τα έξω- με το τι μπορούμε δηλαδή να κερδίσουμε. Πρώτα όμως πρέπει να ξέρουμε τι έχουμε να προσφέρουμε εμείς στους ανθρώπους.

Τα γυναικεία πρότυπα σήμερα ποια είναι; Μήπως υπερισχύει ολοένα και περισσότερο το «σημαντική είναι η περισσότερο γδυμένη;»
Η υπερσεξουαλικοποίηση  των γυναικείων προτύπων είναι ένα γεγονός αλλά από την άλλη εξαρτάται από το ποιος την κάνει. Θεωρώ ότι τα κοριτσάκια 12 χρονών που χορεύουν τσιφτετέλια στην τηλεόραση στο πλαίσιο ενός παιδικού προγράμματος είναι ένα θέαμα πιο χυδαίο από τη Lady Gaga. Έχει μεγάλη σημασία το υπόβαθρο. Το να δει η κόρη μου τη Lady Gaga και να κάτσουμε να το συζητήσουμε ή να διαβάσει μόνη της το τι πρεσβεύει αυτή η star, σωστό ή λανθασμένο, δεν έχει σημασία- η ίδια συνοδεύει την εμφάνιση της με ένα ιδεολογικό περίβλημα απελευθέρωσης, είναι κάτι διαφορετικό.

Πόσο κακό κάνουν τα πρότυπα της μόδας στην υπόθεση «νευρική ανορεξία»;
Αν εγώ κι η κόρη μου δούμε τη φωτογραφία ενός πολύ αδύνατου μοντέλου το παιδί δεν θα καταλάβει τι συμβαίνει από μόνο του. Αυτό που έχει σημασία είναι αυτό που θα του πω κι αν εγώ πω «κοίτα ένα ωραίο αδύνατο σώμα, μακάρι να το είχα κι εγώ, αν δεν είχα φάει αυτό το παγωτό χθες θα τα κατάφερνα…» ή κάποιος άντρας από το περιβάλλον της σχολιάσει θετικά αυτή την εικόνα τότε συντελείται κάτι ακόμα πιο εγκληματικό από την ίδια την εικόνα.  Ας μη ρίχνουμε συνεχώς τις ευθύνες στην βιομηχανία του θεάματος. Αν εμείς έχουμε όλη μέρα ανοιχτή την τηλεόραση είναι δικό μας φταίξιμο.

Μιλώντας κι από τη δική σου προσωπική εμπειρία ήθελα να σε ρωτήσω τι διεργασίες συμβαίνουν στο κεφάλι ενός κοριτσιού που βρίσκεται στα δίχτυα της νευρικής ανορεξίας
H ψυχογενής ανορεξία είναι η πιο σοβαρή από όλες τις ψυχικές ασθένειες - ένας στους πέντε ανθρώπους πεθαίνει εξαιτίας της. Οι αιτίες του προβλήματος βρίσκονται στον τρόπο που μεγαλώσαμε και στον τρόπο που μάθαμε να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματά μας. Αν ένα κορίτσι ανατρέφεται με την ιδέα ότι δεν πρέπει να εξωτερικεύει τα συναισθήματα της τότε μεγαλώνοντας θα αποκτάει όλο και περισσότερο την ιδέα «δεν θέλω να πιάνω χώρο, θέλω να εξαφανιστώ». Οι αιτίες είναι πολλές και πολύπλοκες. Όσον με αφορά το bullying -με ξύλο- που είχα υποστεί από συμμαθητές μου στην προεφηβική ηλικία έπαιξε το ρόλο του. Για άλλα κορίτσια μια σεξουαλική παραβίαση σε παιδική ηλικία είναι ένα σημαντικός παράγοντας για να εμφανίσουν την ασθένεια. Θεωρώ ότι στην Ελλάδα το θέμα των σεξουαλικών παραβιάσεων είναι πολύ πιο μεγάλο από όσο νομίζουμε.

Τι θυμάσαι εντονότερα από εκείνη την περίοδο;
Το φόβο. Ότι για ένα μεγάλο διάστημα της ζωής σου ζούσα με το φόβο μήπως χάσω τον έλεγχο, του σώματος μου και του φαγητού.  Στη νευρική ανορεξία δεν έχεις καμία αίσθηση ότι υπάρχει πρόβλημα και γι’ αυτό ακριβώς δεν μπορείς να ζητήσεις βοήθεια. Αν εγώ δεν τρώω επειδή έτσι αισθάνομαι δυνατή αυτό μου δίνει ψυχολογικά μια τρομερή ανταμοιβή. Ποιος θέλει να βγει από μια ασθένεια που τον επιβραβεύει;

Εσύ πως απέδρασες από αυτή την ιστορία;
Δεν κατάλαβα ότι ήμουν πάρα πολύ αδύνατη- κατάλαβα ότι ήμουν πάρα πολύ δυστυχισμένη κι ίσως αυτή η αισιοδοξία που από τη φύση μου έχω ως άνθρωπος με ώθησε να σκεφτώ ότι «δεν μπορεί, θα υπάρχει και κάποιος άλλος τρόπος για να ζει κανείς». Αυτή η συνειδητοποίηση ήταν που με έσωσε αφού με ώθησε να ζητήσω βοήθεια. Το δεύτερο μεγάλο μου πλεονέκτημα ήταν πως όταν ζήτησα αυτή τη βοήθεια η οικογένεια μου μού την προσέφερε. Δυστυχώς, η ελληνική οικογένεια κρύβει τα προβλήματα πίσω από τις κουρτίνες και πολύ συχνά εμφανίζει το προσωπείο «είμαστε πολύ δυνατοί- μπορούμε να τα καταφέρουμε μόνοι μας». Κανείς δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τη ψυχογενή ανορεξία χωρίς ψυχοθεραπεία. Με ρώτησε πρόσφατα ένας δημοσιογράφος αν θα μπορούσα λόγω εμπειρίας να βοηθούσα εγώ το παιδί μου σε περίπτωση που πάθαινε νευρική ανορεξία κι η απάντηση μου ήταν κατηγορηματική. Μόνο ένας ειδικός θα μπορούσε να τη βοηθήσει. Οι οικογένειες καταρρέουν μπροστά σε αυτό το πρόβλημα-  όλοι περιστρέφονται γύρω από ένα παιδί που ουσιαστικά αυτοκτονεί. Φοβάμαι πάντως ότι η δημοσιοποίηση του προβλήματος δεν γίνεται σωστά. Για την ύπαρξη της οργάνωσης «Ανάσα» ως πρώην πάσχουσα νιώθω ευγνωμοσύνη που υπάρχει κι ανακούφιση για τα κορίτσια που βρίσκονται τώρα σε αυτή την φάση. Η συζήτηση που κάνει όμως η κοινωνία δεν είναι σωστή. Δίνουμε έμφαση στα πρότυπα της μόδας κι όχι στην οικογένεια. Αν το βιβλίο μου κάνει κάτι καλό είναι πως έρχονται γονείς και μου λένε «επιτέλους- κατάλαβα πως σκέφτεται το παιδί μου».

Πού θα βρεις τη Στέλλα: stellakasdagli.com, bookworm.gr, mentorkids.gr, womenontop.gr. Κι ακόμα στο Facebook, στο Twitter, στοLinkedIn, στο Instagram και στο Delicious.

Πηγή: www.naturanrg.gr