γράφει ο Γιάννης Χατζηχρήστος *
Η μέχρι τώρα ρητορική της Αριστεράς πάνω στον χαρακτήρα της Ανάπτυξης ή της Παραγωγικής Ανασυγκρότησης περιορίζονταν
σε μια ακολουθία από σωστά «ούτε, ούτε, δεν, δεν» και, συνήθως, τελείωνε εκεί.
Με εξαιρέσεις φυσικά, όπως για παράδειγμα το βαρυσήμαντο έργο του Δημήτρη Μπάτση που είχε γράψει το 1947 με τίτλο «Η βαριά βιομηχανία στην Ελλάδα» και κάποιες φωτεινές αλλά σκόρπιες θεωρητικές παρεμβάσεις με άρθρα ή μελέτες αριστερών διανοητών, που ποτέ όμως δεν ολοκληρώθηκαν σε πλήρη συλλογικά επεξεργασμένα κείμενα που να ανταποκρίνονται σε κάποιο ολοκληρωμένο σχέδιο.
Με στόχους και εργαλεία για την επίτευξή του εντός των σύγχρονων συνθηκών και του διεθνούς πλαισίου.
Από την άλλη, όλα τα εργαλεία που επινόησε, κατασκεύασε και χρησιμοποίησε το πολιτικό προσωπικό όλων των κυβερνήσεων των τελευταίων 50 χρόνων για «την ανάπτυξη», δηλαδή το ίδιο το κράτος και οι υπηρεσίες του, οι «αναπτυξιακοί νόμοι» και οι μηχανισμοί χρηματοδότησης της παραγωγής, ήταν πολύ καλά κατασκευασμένα και στοχευμένα για να υπηρετήσουν με συνέπεια ένα μοντέλο Οικονομίας που ευνοούσε κυρίως την κατανάλωση εισαγόμενων προϊόντων και ποτέ την παραγωγή ή τους παραγωγούς.
Από την άλλη, όλα τα εργαλεία που επινόησε, κατασκεύασε και χρησιμοποίησε το πολιτικό προσωπικό όλων των κυβερνήσεων των τελευταίων 50 χρόνων για «την ανάπτυξη», δηλαδή το ίδιο το κράτος και οι υπηρεσίες του, οι «αναπτυξιακοί νόμοι» και οι μηχανισμοί χρηματοδότησης της παραγωγής, ήταν πολύ καλά κατασκευασμένα και στοχευμένα για να υπηρετήσουν με συνέπεια ένα μοντέλο Οικονομίας που ευνοούσε κυρίως την κατανάλωση εισαγόμενων προϊόντων και ποτέ την παραγωγή ή τους παραγωγούς.
Έτσι βρεθήκαμε με εκατοντάδες κελύφη εργοστασίων που επιδοτήθηκε η κατασκευή τους και η αρματωσιά τους και που ποτέ δεν δούλεψαν, με τεράστιες βιβλιοθήκες με business plans και μελέτες που ακριβοπληρώθηκαν και ποτέ δεν υλοποιήθηκαν, με στοίβες από επιχειρηματικά θαλασσοδάνεια αλλά και με πολλά φαραωνικά τελειωμένα ή ημιτελή δημόσια έργα, που δεν σχεδιάστηκαν με κανένα κριτήριο ενδογενούς ανάπτυξης.
Με κάποιο κόστος όλα αυτά: μια συρρικνωμένη οικονομία με τον πρωτογενή τομέα στο 3,5% του ΑΕΠ και ένα δευτερογενή τομέα στο 16%, με το 80,5% του ΑΕΠ να παράγεται από εσωστρεφείς κυρίως υπηρεσίες. Μια οικονομία που καταναλώνει συνεχώς εισαγόμενα προϊόντα made in κάπου αλλού.
Με κάποιο κόστος όλα αυτά: μια συρρικνωμένη οικονομία με τον πρωτογενή τομέα στο 3,5% του ΑΕΠ και ένα δευτερογενή τομέα στο 16%, με το 80,5% του ΑΕΠ να παράγεται από εσωστρεφείς κυρίως υπηρεσίες. Μια οικονομία που καταναλώνει συνεχώς εισαγόμενα προϊόντα made in κάπου αλλού.
Επιπρόσθετα, όλα τα επενδυτικά εργαλεία ενίσχυσης, που υποτίθεται ότι στόχευαν στην Περιφερειακή Ανάπτυξη ή την άρση ανισοτήτων όπως τα συνεχή ΕΣΠΑ, τα Προγράμματα Αγροτικής Ανάπτυξης και οι επιδοτήσεις της ΚΑΠ έπεσαν στο κενό εθνικών πολιτικών για την παραγωγή και έγινα εύκολα και αυτά εργαλεία ενίσχυσης της κατανάλωσης!
Το μοντέλο αυτό της οικονομίας όμως «έσκασε» το 2009, μαζί με τις φούσκες του κρατικού και ιδιωτικού δανεισμού που δημιούργησε, και δεν υπάρχει καμία περίπτωση να νεκραναστηθεί, προκαλώντας πολύ μεγάλες και βίαιες κοινωνικές ανακατατάξεις, άρα και πολιτικές.
Οπότε ήρθε η ώρα η Αριστερά, για πρώτη φορά από κυβερνητική θέση ευθύνης, να πρέπει να πει τι είδους εργαλεία θέλει για την ανάπτυξη και πώς εννοεί την παραγωγική ανασυγκρότηση για να έχουμε ανάπτυξη (και όχι διόγκωση) της Οικονομίας, αλλά και ποιους πρέπει αυτή να ευνοήσει περισσότερο ή λιγότερο και γιατί.
Οπότε ήρθε η ώρα η Αριστερά, για πρώτη φορά από κυβερνητική θέση ευθύνης, να πρέπει να πει τι είδους εργαλεία θέλει για την ανάπτυξη και πώς εννοεί την παραγωγική ανασυγκρότηση για να έχουμε ανάπτυξη (και όχι διόγκωση) της Οικονομίας, αλλά και ποιους πρέπει αυτή να ευνοήσει περισσότερο ή λιγότερο και γιατί.
Στο υπόλοιπο αυτού του σύντομου σημειώματος, σταχυολογούνται μερικές ενδιαφέρουσες ιδέες που έχουν ήδη διατυπωθεί μόνο ως προς τα απαραίτητα «εργαλεία» για την Παραγωγική Ανασυγκρότηση, μιας και η δυναμική από την εφαρμογή τους πρέπει να είναι το αποτέλεσμα και ευρύτερων συνθέσεων και πρωτοβουλιών από την ίδια την κοινωνία για να προσδιοριστεί με σαφήνεια και το ταξικό πρόσημο από την εφαρμογή τους.
Ο Αναπτυξιακός Νόμος
Μια διαφορετική προσέγγιση για ένα νέο Αναπτυξιακό Νόμο στηρίζεται στην απονομή κυρίως έμμεσων κρατικών ενισχύσεων μέσω Αυτόματου Μηχανισμού και που θα βασίζεται στο κριτήριο της Εγχώριας Προστιθεμένης Αξίας (ΕΠΑ), που πρέπει να είναι εμφανές ποσοστό και στο σήμα «Ελληνικό προϊόν».
Ο Αναπτυξιακός Νόμος
Μια διαφορετική προσέγγιση για ένα νέο Αναπτυξιακό Νόμο στηρίζεται στην απονομή κυρίως έμμεσων κρατικών ενισχύσεων μέσω Αυτόματου Μηχανισμού και που θα βασίζεται στο κριτήριο της Εγχώριας Προστιθεμένης Αξίας (ΕΠΑ), που πρέπει να είναι εμφανές ποσοστό και στο σήμα «Ελληνικό προϊόν».
Οι ενισχύσεις αυτές προτείνεται να προκύπτουν μόνο από το αντικειμενικό αποτέλεσμα μιας επιχειρηματικής δράσης, και όχι ως πρόβλεψη του αποτελέσματος με την χρήση πολύπλοκων και διαβλητών διαδικασιών αιτήσεων, αξιολόγησης, εκτιμήσεων, επιτροπών και ενδιάμεσων συμβούλων.
Το ευεργέτημα του αναπτυξιακού αυτού νόμου έχει προταθεί να είναι η παροχή έμμεσων ενισχύσεων με επιστροφή εισφορών, φόρων ή και τελών που εισπράττει το κράτος ή ο ευρύτερος δημόσιος φορέας, συμπεριλαμβανομένων και των φόρων ενέργειας, για την επόμενη οικονομική χρήση, αν και εφ’ όσον η Εγχώρια Προστιθέμενη Αξία (αφού αφαιρεθούν όσα κέρδη εξήχθησαν στο εξωτερικό) είναι μεγαλύτερη από ένα συγκεκριμένο ποσοστό, πχ 35%. Υπολογίζεται βάσει κλίμακας ΕΠΑ επί των πωλήσεων του προϊόντος που επιδοτείται και από συντελεστές που θα ενσωματώνουν τις εθνικές πολιτικές για την ανάπτυξη των Περιφερειών και με αυξομειώσεις μεγαλύτερης ενίσχυσης των μικρών επιχειρήσεων έναντι των μεγάλων.
Η χρήση αυτού του εργαλείου στοχεύει πχ η παραγωγή υψηλής ποιότητας προϊόντων χυμών ή γιαουρτιού να γίνεται με εγχώριες πρώτες ύλες (και όχι με εισαγόμενες παγοκολώνες Γερμανίας ή Ουγγαρίας) με ταυτόχρονη προστασία του καταναλωτή ή να ενσωματώνεται σε δυναμικά εξαγωγικά προϊόντα υψηλής τεχνολογίας εγχώρια τεχνογνωσία ή τα αποτελέσματα έρευνας, που σήμερα μένουν αναξιοποίητα, παρ’ όλο που αναγνωρίζονται ως συγκριτικά μας πλεονεκτήματα από όλους. Άρα δημιουργούνται και νέες θέσεις εργασίας αλλά και σοβαρά κίνητρα συγκράτησης και επιστροφής του πολύ καλού επιστημονικού δυναμικού της χώρας από το εξωτερικό.
Η χρήση αυτού του εργαλείου στοχεύει πχ η παραγωγή υψηλής ποιότητας προϊόντων χυμών ή γιαουρτιού να γίνεται με εγχώριες πρώτες ύλες (και όχι με εισαγόμενες παγοκολώνες Γερμανίας ή Ουγγαρίας) με ταυτόχρονη προστασία του καταναλωτή ή να ενσωματώνεται σε δυναμικά εξαγωγικά προϊόντα υψηλής τεχνολογίας εγχώρια τεχνογνωσία ή τα αποτελέσματα έρευνας, που σήμερα μένουν αναξιοποίητα, παρ’ όλο που αναγνωρίζονται ως συγκριτικά μας πλεονεκτήματα από όλους. Άρα δημιουργούνται και νέες θέσεις εργασίας αλλά και σοβαρά κίνητρα συγκράτησης και επιστροφής του πολύ καλού επιστημονικού δυναμικού της χώρας από το εξωτερικό.
Επιπρόσθετα, είναι σχετικά εύκολη η εφαρμογή του στις σημερινές δημοσιονομικές συνθήκες, μιας και το κράτος δεν καλείται «να βάλει το χέρι στην τσέπη (μας)» πριν από την επίτευξη του αποτελέσματος της ενίσχυσης, που γίνεται έτσι με διαφανή τρόπο και με πολλαπλασιαστικά οφέλη πριν από την επιδότηση στις θέσεις εργασίας και τα κρατικά έσοδα.
Η Αναπτυξιακή Τράπεζα
Η χρηματοδότηση των επενδύσεων, κρατικών ή ιδιωτικών, δεν είναι δυνατό να στηριχθεί μόνο στις ενισχύσεις του ΕΣΠΑ, του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης και των ενισχύσεων της ΚΑΠ, αν πραγματικά θέλουμε να μιλάμε για Παραγωγική Ανασυγκρότηση. Και επειδή δεν αρκούν οι διαθέσιμοι πόροι αλλά και επειδή αυτά είναι εργαλεία σχεδιασμένα με νεοφιλεύθερες λογικές και κανονισμούς που δεν επιδιώκουν, σώνει και καλά, να αλλάξει το σημερινό οικονομικό μοντέλο.
Η Αναπτυξιακή Τράπεζα
Η χρηματοδότηση των επενδύσεων, κρατικών ή ιδιωτικών, δεν είναι δυνατό να στηριχθεί μόνο στις ενισχύσεις του ΕΣΠΑ, του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης και των ενισχύσεων της ΚΑΠ, αν πραγματικά θέλουμε να μιλάμε για Παραγωγική Ανασυγκρότηση. Και επειδή δεν αρκούν οι διαθέσιμοι πόροι αλλά και επειδή αυτά είναι εργαλεία σχεδιασμένα με νεοφιλεύθερες λογικές και κανονισμούς που δεν επιδιώκουν, σώνει και καλά, να αλλάξει το σημερινό οικονομικό μοντέλο.
Οπότε η νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα που έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση, θα είναι το κύριο εργαλείο για την μόχλευση πρόσθετων κεφαλαίων και για την διάθεσή τους για τις απαραίτητες επενδύσεις τόσο στο Κοινωνικό Κράτος, για την επιστροφή των κλεμμένων του PSI στα ασφαλιστικά ταμεία αλλά και για την ανασυγκρότηση της σμπαραλιασμένης «παραγωγικής μας μηχανής».
Ο κρατικός δανεισμός μέσω της έκδοσης κλασσικών ομολόγων, ακόμα και αν διευθετηθεί/κουρευτεί το δημόσιο χρέος, θα συνεχίσει να είναι προβληματικός ή περιορισμένος για τα επόμενα 2-3 κρίσιμα χρόνια. Οπότε τι μένει; Η χρήση της κρατικής γης (που δεν πρέπει να ξεπουληθεί) ως εγγύηση για την έκδοση ομολόγων από κάποιο όχημα ειδικού σκοπού, όπως πχ το νέο ΤΑΙΠΕΔ, για να διοχετευθούνε πόροι στήριξης των επενδύσεων στοχευμένα. Ειδικά για τις ιδιωτικές, βασικό κριτήριο επιλεξιμότητάς τους ίσως πρέπει να είναι η ένταξη των επιχειρήσεων στον πιο πάνω νέο Αναπτυξιακό Νόμο.
Ο κρατικός δανεισμός μέσω της έκδοσης κλασσικών ομολόγων, ακόμα και αν διευθετηθεί/κουρευτεί το δημόσιο χρέος, θα συνεχίσει να είναι προβληματικός ή περιορισμένος για τα επόμενα 2-3 κρίσιμα χρόνια. Οπότε τι μένει; Η χρήση της κρατικής γης (που δεν πρέπει να ξεπουληθεί) ως εγγύηση για την έκδοση ομολόγων από κάποιο όχημα ειδικού σκοπού, όπως πχ το νέο ΤΑΙΠΕΔ, για να διοχετευθούνε πόροι στήριξης των επενδύσεων στοχευμένα. Ειδικά για τις ιδιωτικές, βασικό κριτήριο επιλεξιμότητάς τους ίσως πρέπει να είναι η ένταξη των επιχειρήσεων στον πιο πάνω νέο Αναπτυξιακό Νόμο.
Μόνο με αυτό τον τρόπο, η Ενδογενής Παραγωγική Ανασυγκρότηση μπορεί να φέρει την ανάπτυξη για να ξεχρεωθούν σε 30 ή 50 χρόνια όσα δανειστεί η Αναπτυξιακή Τράπεζα.
Το κράτος και οι υπηρεσίες του ως προς την παραγωγική ανασυγκρότηση
Αν όλα τα πιο πάνω ισχύουν, τότε το σημερινό μοντέλο της κρατικής μηχανής πρέπει να αλλάξει ριζικά. Απλοποιώντας και κωδικοποιώντας την δαιδαλώδη πολυνομία και τις εσωτερικές του διαδικασίες πάνω στην ανάπτυξη σύγχρονων δημόσιων υπηρεσιών προς τους πολίτες και τους συντελεστές της παραγωγής.
Το κράτος και οι υπηρεσίες του ως προς την παραγωγική ανασυγκρότηση
Αν όλα τα πιο πάνω ισχύουν, τότε το σημερινό μοντέλο της κρατικής μηχανής πρέπει να αλλάξει ριζικά. Απλοποιώντας και κωδικοποιώντας την δαιδαλώδη πολυνομία και τις εσωτερικές του διαδικασίες πάνω στην ανάπτυξη σύγχρονων δημόσιων υπηρεσιών προς τους πολίτες και τους συντελεστές της παραγωγής.
Αλλά και με την θέσπιση κανόνων και μηχανισμών εφαρμογής τους, που εκτός από την φορολογία και την φοροδιαφυγή θα πρέπει να επιλύουν και άλλα μεγάλα προβλήματα που έγιναν έντεχνα χρόνια, όπως η ολοκλήρωση του Χωροταξικού Σχεδιασμού, του Κτηματολόγιου, του συστήματος διαχείρισης υδάτων και με μια ολοκληρωμένη φιλο-περιβαλοντική ενεργειακή πολιτική, πριν από την επερχόμενη νέα ενεργειακή κρίση. Με ενίσχυση του ελέγχου της κοινωνίας στα πεπραγμένα αλλά και με την εμπλοκή όσο το δυνατό περισσότερων στην ανοιχτή διαμόρφωση των σχεδιασμών του.
Πηγή: toideologio.gr
* μέλος της ΟΜ Π.Φαλήρου του ΣΥΡΙΖΑ
Πηγή: toideologio.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου