Να μείνουν στην Ελλάδα

του Νίκου Μπελαβίλα *

Έπρεπε πρώτα - πρώτα να σωθεί όλος αυτός ο κόσμος. Ένα εκατομμύριο άνθρωποι μέσα σε επτά μήνες! Να γλιτώσουν οι άνθρωποι με τις βάρκες στο πέλαγος, να βγουν στη στεριά. Από εκεί στα λιμάνια των νησιών, στον Πειραιά, έπειτα στα σύνορα, να πάνε στο καλό.

Στην αρχή απάθεια και γκρίνια, στη συνέχεια οι εικόνες των πνιγμένων παιδιών, των ναυαγίων, των καραβανιών που πορεύονταν προς τον Βορρά ξύπνησαν τις αρχαίες μνήμες, τις ξεχασμένες διηγήσεις.

Οι ψαράδες, οι γιαγιάδες, οι παπάδες της Μυτιλήνης ξεσήκωσαν την κοινωνία με το παράδειγμά τους. Οι εθελοντές και αλληλέγγυοι ήρωες της Σκάλας Συκαμιάς της Λέσβου, της Αγίας Ερμιόνης της Χίου, του Γαλάζιου της Σάμου έγιναν πρότυπο για χιλιάδες άλλους στα νησιά, στον Πειραιά, στο Πέραμα, στο Ελληνικό, στη Θεσσαλονίκη, την Κοζάνη, την Πτολεμαΐδα, τη Μυρσίνη της Ηλείας, στο Πεντάλοφο του Βόιου, στη Λάρισα, στα Τρίκαλα.

Όχι παντού, όχι εύκολα.

Είδαμε συντηρητικούς δημάρχους να παίρνουν το προσφυγικό στις πλάτες τους και πατενταρισμένους αριστερούς της Αυτοδιοίκησης, χωρίς αιδώ, να εξαφανίζονται φοβούμενοι το πολιτικό κόστος.

Είδαμε υπουργούς και περιφερειάρχες να ξενυχτούν στα γραφεία τους ή στο πεδίο επί μήνες, διευθύνοντας οι ίδιοι κάθε διάσωση ναυαγών, τη μετακίνηση ασυνόδευτων παιδιών, την ίδρυση νέων κέντρων φιλοξενίας, την οργάνωση αποστολής προμηθειών, και άλλους να ζυγίζουν, να απέχουν, να προβληματίζονται.

Είδαμε ανθρώπους δεξιούς, κεντρώους, σοσιαλιστές, οικολόγους, κομμουνιστές, αναρχικούς, απολίτικους, χριστιανούς, γυναίκες και άντρες να δίνουν την ψυχή τους, αλλά και πρωτοκλασάτα στελέχη της Αριστεράς, του ΣΥΡΙΖΑ, της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, της ΛΑΕ, του ΚΚΕ να μην έχουν πει μια λέξη, να μην έχουν δώσει ένα ποτήρι νερό σε πρόσφυγες.

Είδαμε οργανώσεις του ΣΥΡΙΖΑ να πρωτοστατούν και να βρίσκονται άνευ όρων στην πρώτη γραμμή και άλλες, πάλι του ΣΥΡΙΖΑ, να συζητούν ακόμη το πλαίσιο μιας ξεχασμένης προκήρυξης, ξεχασμένοι και οι ίδιοι από την Ιστορία που γράφτηκε αυτούς τους μήνες.

Τέλειωσε αυτό και μαζί του τελειώνουν πολλά.

Όταν θα μετριόμαστε από εδώ και μπρος, η στάση της καθεμιάς και του καθενός μας θα έχει επανακαθορίσει την πολιτική μας ταυτότητα, την ανθρωπιά και την «αριστεροσύνη» μας.

Τώρα, σαν να περνάμε σε μια νέα φάση.

Με κλυδωνισμούς, με αμφιβολίες αλλά και με βεβαιότητες. Το εκατομμύριο των φυγάδων των πολέμων βρίσκεται πια στην Ευρώπη χάρη στην Ελλάδα. Εδώ εγκλωβίστηκαν 55.000 χιλιάδες πρόσφυγες, το 40% εξ αυτών παιδιά.

Οι περισσότεροι από αυτούς θα μείνουν.

Όσοι φύγουν προς τους τόπους που επιθυμούν θα φύγουν με έναν περίπλοκο τρόπο που κανείς δεν ξέρει πότε και πώς. Η δε συμφωνία είναι άλλο ένα ευρωγραφειοκρατικό κατόρθωμα, το οποίο δείχνει να καταρρέει εν τη γενέσει του, καθώς ούτε η Τουρκία ούτε οι κεντρικές και ανατολικές ευρωπαϊκές χώρες την τηρούν.

Ας σκεφτούμε όμως τι θα κάνουμε από εδώ και μπρος.

Η στέγαση των προσφύγων σε όλο και πιο βελτιωμένες συνθήκες, σε ανοικτές δομές φιλοξενίας και στη συνέχεια η διασπορά τους σε μικρές μονάδες μέσα στις πόλεις και στα χωριά, σε κενές κατοικίες με κοινό όφελος για τους Έλληνες μικροϊδιοκτήτες και για τους πρόσφυγες είναι ένα βήμα.

Η ένταξή τους από κοινού με Έλληνες ανέργους σε μεγάλα προγράμματα κοινωνικής εργασίας στον αστικό και τον αγροτικό χώρο, με ευρωπαϊκά χρήματα για το προσφυγικό, είναι επίσης σημαντική.

Για τη βοήθεια στην ανάκαμψη της υπαίθρου και της οικοδομής με όρους αξιοπρέπειας, νομιμότητας, εξασφάλισης καλών εργασιακών συνθηκών για Έλληνες και πρόσφυγες. Με αμοιβαία οφέλη για τους εργαζόμενους και τις τοπικές οικονομίες.

Και το πιο σπουδαίο από όλα: η δουλειά για τα παιδιά των προσφύγων.

Δεν υπάρχει σήμερα ανοικτή δομή στη χώρα μας χωρίς μικρό ή μεγάλο εθελοντικό πρόγραμμα απασχόλησης για τις μικρές ηλικίες. Συντονισμένα πια, υπό την αιγίδα των κρατικών δομών παιδείας και πρόνοιας, αυτές οι δράσεις ας απλωθούν κι ας αποκτήσουν μορφή παιδαγωγικής προένταξης για τα προσφυγόπουλα.

Προκειμένου να μπορέσουν να ξεφύγουν από την ψυχολογία της φρίκης που βίωσαν, για να ετοιμαστούν σε έναν - ενάμισι χρόνο να γίνουν καλοί μαθητές σε πολυπολιτισμικά σχολεία και σταθμούς, αγαπώντας την κοινωνία που τους υποδέχθηκε.

* ο Νίκος Μπελαβίλας διδάσκει στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ

η Αυγή