Τρίτη 11 Οκτωβρίου 2016

ΡΕΜΑ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗΣ: Να σώσουμε οτιδήποτε σώζεται


Από τις αρχές του 20ού αιώνα η ανάγκη για αστική ανάπτυξη ήταν επιτακτική. Η νέα μορφή πόλης είχε ως στόχο την κάλυψη των αναγκών του συνεχώς αυξανόμενου πληθυσμού και την
εξασφάλιση καλύτερης ποιότητας ζωής, με αποτέλεσμα να αυξάνεται συνεχώς και το ποσοστό του κτισμένου τμήματος της.

Εκεί όπου παλιά ήταν δασικός και ανοιχτός χώρος, δημιουργούνται σπίτια, οδοστρώματα, εμπορικές και βιομηχανικές περιοχές. Αυτή η μετάβαση στη χρήση γης προκάλεσε διάφορες άμεσες αλλαγές στο φυσικό τοπίο και είχε σημαντικές επιπτώσεις στα τοπικά οικοσυστήματα.

Εξαιτίας του νέου τρόπου ζωής, η επαφή με τη φύση και ο σεβασμός του φυσικού τοπίου δεν αποτελούσαν πλέον βασικές προτεραιότητες του σύγχρονου ανθρώπου. Έτσι, στις περισσότερες πόλεις που αναπτύχθηκαν εκείνη την περίοδο, υπήρξε περιορισμένη μέριμνα για τη διαχείριση του νερού, του πρασίνου και του ανάγλυφου του εδάφους, ανεξαρτήτως αν η ανάπτυξη έγινε βάση σχεδίου ή άναρχα.

Το νερό είναι ένα πολύτιμο αγαθό, που από τα μέσα του περασμένου αιώνα έχει περιορισμένη παρουσία στους δημόσιους χώρους των πόλεων. Από το 1900 ξεκίνησε μια διαδικασία κάλυψης των αστικών χειμάρρων. Εκεί που άλλοτε τα ρέματα έρεαν ανενόχλητα στο φυσικό περιβάλλον, η ανάγκη για αστική ανάπτυξη είχε καταστροφικές συνέπειες.


Πολλά ρέματα μπαζώθηκαν, σε άλλα καταστράφηκε το άμεσο περιβάλλον και άλλα εξαφανίστηκαν χωρίς να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι ίδιοι οι χείμαρροι μετατράπηκαν σε οχετούς και τα παλαιά φυσικά δίκτυα υποκαταστάθηκαν από τα νέα αστικά δίκτυα υποδομής.

Σε πολλές πόλεις τα νέα αστικά δίκτυα αναπτύχθηκαν χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τα φυσικά, με αποτέλεσμα την καταστροφή των πρώτων και τον περιορισμό των δυνατοτήτων συνύπαρξής τους. Η ανεξέλεγκτη οικοδόμηση οδήγησε στην καταπάτηση του φυσικού τοπίου, ενώ η εξασφάλιση της αρμονικής συνύπαρξης των φυσικών δικτύων με τα αστικά απορρίφθηκε πολλές φορές για οικονομικούς λόγους.

Κακώς νοούμενη ανάπτυξη

Ο κατακερματισμός των φυσικών περιοχών αναγνωρίζεται σε όλο τον κόσμο ως μια απειλή μείζονος σημασίας. Η μείωση της έκτασης των μεγάλων φυσικών αποθεμάτων και η σταδιακή απομόνωσή τους, λόγω των ολοένα εντεινόμενων ανθρώπινων δραστηριοτήτων, έχει σημαντικές επιδράσεις στη βιοποικιλότητα και στις οικολογικές διαδικασίες. Σε συνδυασμό με την ποιοτική υποβάθμιση των οικοσυστημάτων, την υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων και την κλιματική αλλαγή, το φυσικό περιβάλλον σήμερα καλείται να αντεπεξέλθει των επιπτώσεων μιας κακώς νοούμενης ανάπτυξης.


Έτσι, φτάνουμε στα γνώριμα περιβαλλοντικά προβλήματα των σύγχρονων πόλεων και την ανάγκη αναζήτησης τρόπων αποκατάστασης των χαμένων ποιοτήτων του περιβάλλοντος. Έχοντας αδιαφορήσει το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα για το φυσικό περιβάλλον και επενδύοντας μόνο στο τεχνητό, φτάσαμε σε τέτοιο βαθμό τεχνητότητας που η απώλεια της φύσης πρέπει να αναπληρωθεί με τεχνητά μέσα, να ανακατασκευαστεί μέσω του σχεδιασμού, σαν να ήταν αρχιτεκτονική.

Το ρέμα της Πικροδάφνης


Τα ίδια ακριβώς έγιναν και με το ρέμα της Πικροδάφνης. Η περιοχή αστικοποιήθηκε με γρήγορους ρυθμούς. Η αξία της γης εκτινάχτηκε απότομα στις περιοχές γύρω από το ρέμα και το ρέμα αντιμετωπίστηκε σαν πρόβλημα στην εξέλιξη της αστικοποίησης και όχι ως συγκριτικό πλεονέκτημα και απαραίτητο οικοσύστημα για την ποιότητα ζωής των κατοίκων.


Για πολλές δεκαετίες το όνειρο και οι επιδιώξεις των κατοίκων ήταν να κλείσει, να σκεπαστεί. Τελικά, από την δεκαετία του 1960 είχε νομοθετηθεί η μετατροπή του ρέματος της Πικροδάφνης σε λεωφόρο Πικροδάφνης, που θα ένωνε τη λεωφόρο Βουλιαγμένης με την παραλιακή λεωφόρο. Με βάση αυτόν τον σχεδιασμό οι περιοχές γύρω από τη «χαραγμένη στο χαρτί» λεωφόρο Πικροδάφνης πολεοδομήθηκαν προσωρινά. Με βάση αυτή την πολεοδόμηση δημιουργήθηκαν πολεοδομικά τετράγωνα μέσα στα ιστορικά όρια του ρέματος και στην παραρεμάτια περιοχή, καλύπτοντας με μπάζα τόσο αυτήν, όσο και μέρος του ρέματος.


Η νομοθετική μετατροπή του ρέματος σε δρόμο καταργήθηκε το 1983, αλλά τα σχηματισμένα πολεοδομικά τετράγωνα είχαν πλέον οικοδομηθεί. Τώρα πια στην περιοχή του δήμου Αγίου Δημητρίου, για παράδειγμα, υπάρχουν εντός των ιστορικών ορίων, αλλά και εντός «προσωρινού» πολεοδομικού σχεδίου, νόμιμα 41 πολυκατοικίες, πάνω από εκατό κατοικίες, μονώροφες, δίπατες, τριώροφες και φυσικά και πάνω από εκατό αυθαίρετες κατασκευές.


Αυτό σημαίνει ότι εκτός των κατοικιών και των άλλων οικοδομών πάνω στα μπάζα έχουν κατασκευαστεί δημόσιοι δρόμοι, δημοτικές αστικές υποδομές (γήπεδα, παιδικές χαρές) και έχουν περάσει κοινωφελή δίκτυα (ύδρευση, αποχέτευση).

Επιβεβλημένη παρέμβαση


Η οργανωμένη πολιτεία, που είχε συμβάλει με τις παλαιότερες αποφάσεις της στην άναρχη κατάσταση, που είχε δημιουργηθεί, για δεκαετίες δεν αντιμετώπιζε το πρόβλημα. Η ζωή των κατοίκων και οι περιουσίες τους κινδύνευαν από τα καιρικά φαινόμενα και τη διάβρωση του εδάφους και το οικοσύστημα και η βιοποικιλότητα, βαριά τραυματισμένα από την άναρχη κατάσταση, είναι σε κρίσιμο στάδιο. Η παρέμβαση πλέον με τεχνητά έργα είναι επιβεβλημένη.

Με βάση τα παραπάνω, η Περιφέρεια Αττικής ανέλαβε το έργο που άλλοι το πέταγαν στην άκρη, να σώσει ότι είναι δυνατόν να σωθεί. Παρέλαβε μια μελέτη με τίτλο «Ανάπλαση - οριοθέτηση - διευθέτηση» του ρέματος της Πικροδάφνης και τελικά γνωμάτευσε το Περιφερειακό Συμβούλιο μόνο για οριοθέτηση και μερική διευθέτηση στα σημεία που οι μελετητές έκριναν ότι χρειάζεται. Σημαντικό, επίσης, είναι ότι με την ίδια απόφαση θα γίνει και μελέτη βιοποικιλότητας για το ρέμα. Το ρέμα με αυτή την απόφαση αντιμετωπίζεται σαν ένα ζωντανό οικοσύστημα.

Προφανώς κανείς δεν μπαίνει στο δίλημμα να επανέλθει το ρέμα στα ιστορικά του όρια, παρακάμπτοντας τα τετελεσμένα. Δεν μιλώ για τις αυθαίρετες κατασκευές και οικοδομές, που είναι κατεδαφιστέες. Σε αυτό πιστεύω ότι οι περισσότεροι συμφωνούμε.

Οπότε αν σε αυτό συμφωνήσουμε, τότε τα τεχνητά έργα στα σημεία που υπάρχει πρόβλημα πρέπει να γίνουν. Οι όποιες διαφορές επικεντρώνονται στα επιμέρους, ποια τεχνική θα χρησιμοποιήσουμε, σε πια έκταση και ένταση, πόσα δέντρα θα κοπούν. Να συμφωνήσουμε, λοιπόν, όλοι ότι τα όποια επιμέρους έργα γίνουν στα πλαίσια αυτής της οριοθέτησης, να έχουν και χαρακτήρα ανάκτησης περιβάλλοντος, όπου είναι δυνατόν.

Να σώσουμε αυτό που μας κληρονομήθηκε ως ρέμα Πικροδάφνης και όσο κι όπου μπορούμε να το ανακτήσουμε.


η εποχή
 
* συντονιστής της Ν.Ε. Νότιας Αθήνας του ΣΥΡΙΖΑ

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου