γράφει η Τζούλια Λιακοπούλου *
Πριν από λίγες ημέρες, η ΠΡΩΣΥΝΑΤ δημοσιοποίησε τη θέση της για την
αναθεώρηση του περιφερειακού σχεδιασμού διαχείρισης
στερεών αποβλήτων
(ΠΕΣΔΑ) της Αττικής.
Αναπόσπαστο μέρος του νέου σχεδιασμού, που πρέπει να ξεκινήσει άμεσα, είναι τα τοπικά σχέδια διαχείρισης που μπορούν και πρέπει να εκπονήσουν οι δήμοι της Αττικής.
Η πρόταση
Συνοπτικός οδηγός τοπικών σχεδίων διαχείρισης
Καθώς θα αναπτύσσονται τα δημοτικά συστήματα ανακύκλωσης, οι δήμοι θα πρέπει να επανεξετάσουν αν και ποια άλλα ρεύματα ανακυκλώσιμων, από αυτά που σήμερα διαχειρίζονται τα λεγόμενα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης, μπορούν να εντάξουν στις δραστηριότητές τους. Μια τέτοια περίπτωση, λόγω μεγέθους, είναι και τα ΑΕΚΚ.
Διαχείριση σύμμεικτων
Η αναπόφευκτη παρουσία ενός, συνεχώς μειούμενου, κλάσματος σύμμεικτων στον κύκλο της διαχείρισης των ΑΣΑ, κάνει αναγκαία τη διατήρηση και του κάδου των σύμμεικτων. Στόχος των τοπικών σχεδίων διαχείρισης πρέπει να είναι η ελαχιστοποίηση αυτού του κλάσματος των ΑΣΑ. Όσο, όμως, θα υπάρχει, είναι σκόπιμο να γίνεται ήπια επεξεργασία του, με στόχο την περαιτέρω ανάκτηση και όχι την ενεργειακή αξιοποίηση, σε αποκεντρωμένες μονάδες μικρής δυναμικότητας, που στο σύνολό της δε θα ξεπερνά το 30% του συνόλου των ΑΣΑ. Η πυκνότητα του αστικού περιβάλλοντος της Αττικής, αλλά και λόγοι λειτουργικοί και λόγοι ψυχολογικοί, κάνουν δύσκολη την πλήρη αντιστοίχιση με τις δημοτικές υποδομές. Η μελέτη της αναθεώρησης του ΠΕΣΔΑ Αττικής μπορεί να διερευνήσει ποιες από αυτές μπορούν να είναι μέρος των τοπικών σχεδίων διαχείρισης και ποιες να είναι στη σφαίρα ευθύνης του ΕΔΣΝΑ και της περιφέρειας, προτείνοντας και τις εναλλακτικές θέσεις χωροθέτησής τους, ανά ενότητα δήμων. Αναγκαστικά, για τα δεδομένα της Αττικής, σε διαδημοτικό περιφερειακό επίπεδο θα δημιουργηθούν οι νέοι χώροι ταφής του υπολείμματος (ΧΥΤΥ) των μονάδων επεξεργασίας σύμμεικτων. Στο νέο πλαίσιο, οι τοπικοί σταθμοί μεταφόρτωσης απορριμμάτων (ΣΜΑ) θα έχουν ένα συνεχώς μειούμενο ρόλο, που μπορεί να οδηγήσει και στην πλήρη κατάργησή τους. Σίγουρα, πρέπει να απαλειφθούν από το σχεδιασμό οι κεντρικοί ΣΜΑ και οι χώροι που προβλέπονταν γι αυτούς να αποτελέσουν την πρώτη «μαγιά» για τη χωροθέτηση υποδομών αποκεντρωμένης διαχείρισης.
Αποτροπή της επιμόλυνσης των ΑΣΑ
Σοβαρή πρόνοια ενός τοπικού σχεδίου διαχείρισης πρέπει να είναι και η αποτροπή της επιμόλυνσης των ΑΣΑ του δήμου, με τοξικά απόβλητα, που δεν συμπεριλαμβάνονται στα αστικά ή στα προσομοιάζοντα με αστικά. Φαινόμενο ιδιαίτερα συνηθισμένο στην Αττική, από την παραβατική συμπεριφορά μεγάλων βιομηχανιών, υγειονομικών μονάδων, αλλά και μικρών βιοτεχνιών διάσπαρτων στον αστικό ιστό των δήμων της Αττικής. Για το λόγο αυτό είναι χρήσιμη η πρόβλεψη, στα τοπικά σχέδια διαχείρισης, λειτουργίας κινητών συνεργείων συλλογής μικροποσοτήτων επικίνδυνων αποβλήτων, που προέρχονται από οικιακή ή βιοτεχνική χρήση και υγειονομικών αποβλήτων από τα κέντρα υγείας, τα ιατρεία και τα φαρμακεία των δήμων. Όπως γίνεται και σε δήμους του εξωτερικού, η συλλογή μπορεί να γίνεται σε συγκεκριμένες ώρες και μέρες.
Σταδιοποίηση των δράσεων και εκτίμηση των αποτελεσμάτων κάθε σταδίου
Κάθε νέο μοντέλο χρειάζεται το δικό του χρόνο για να αναπτυχθεί πλήρως. Η δυσκολία γίνεται ακόμη μεγαλύτερη, εξ αιτίας της οικονομικής δυσπραγίας των δήμων και την αποψίλωση των υπηρεσιών καθαριότητας, χωρίς την αντίστοιχη αναπλήρωση του προσωπικού. Είναι αναγκαίο τα τοπικά σχέδια διαχείρισης να ιεραρχήσουν τις προτεραιότητες και να καθορίσουν στάδια για την υλοποίησή τους. Το 2020 θα μπορούσε να αποτελεί ένα χρονικό ορίζοντα ευρείας ανάπτυξης των δημοτικών δραστηριοτήτων, που συνδυάζεται και με το χρόνο εκπλήρωσης συγκεκριμένων στόχων για την εκτροπή βιο-αποδομήσιμων από την ταφή και την ανάκτηση βιο-αποβλήτων και ανακυκλώσιμων υλικών. Σε μια πρώτη φάση θα μπορούσε να υπάρξει ανάπτυξη του συστήματος προδιαλογής των υλικών συσκευασίας και κομποστοποίησης των «πράσινων» και σε μια δεύτερη η επέκταση της ανακύκλωσης και σε άλλα ανακτήσιμα υλικά και η συστηματική προδιαλογή και κομποστοποίηση των βιο-αποβλήτων. Με βάση τους ποσοστιαίους στόχους για το 2020, που προαναφέρθηκαν στην ενότητα ΙΙΙ.2, μια ενδεικτική χρονική κατανομή των στόχων ανάκτησης θα μπορούσε να είναι η παρακάτω:
- Διαδικασία-Κατανομή ποσοστιαίων στόχων α΄ και β΄ φάσης.
- Ανακύκλωση συσκευασιών.
- Κομποστοποίηση "πράσινων".
- Ανάκτηση άλλων υλικών.
- Κομποστοποίηση βιο-αποβλήτων.
Τα τοπικά σχέδια διαχείρισης πρέπει να γίνουν υποχρεωτικά για τους δήμους και να γνωστοποιούνται έγκαιρα στις αρμόδιους φορείς για τον περιφερειακό και τον εθνικό σχεδιασμό. Μπορούν να υπερβαίνουν τους στόχους των παραπάνω σχεδιασμών, όχι, όμως, να υπολείπονται από αυτούς. Πρόβλημα που πρέπει να εξεταστεί είναι η μορφή της συνεργασίας στις περιπτώσεις που θα κριθεί σκόπιμη μια διαδημοτική συνεργασία, για ένα μέρος ή για το σύνολο των δημοτικών δραστηριοτήτων.
Οι δήμοι πρέπει να έχουν πιο άμεση συμμετοχή στη λήψη των αποφάσεων του περιφερειακού φορέα διαχείρισης (ΕΔΣΝΑ), τόσο όσο αφορά στο σχεδιασμό, όσο και στα κόστη που συνεπάγεται η χρήση των περιφερειακών υποδομών διαχείρισης (μονάδες επεξεργασίας σύμμεικτων, ΧΥΤΥ).
Κοστολόγηση δράσεων διαχείρισης-χρηματοδότηση
Ο προσδιορισμός των προτεραιοτήτων και η κατανομή σε φάσεις των επιθυμητών δράσεων, σε συνδυασμό με τις ποσότητες των προς διαχείριση ΑΣΑ, μας οδηγεί εύκολα στις υποδομές που πρέπει να δημιουργηθούν και στο προσωπικό που χρειάζεται να απασχοληθεί. Αυτό σημαίνει ότι στο τοπικό σχέδιο διαχείρισης μπορεί να υπάρξει πρόβλεψη κόστους, αφού συνυπολογιστεί η εξοικονόμηση πόρων, από τον περιορισμό των μεταφορών και της διάθεσης των ΑΣΑ στη Φυλή και ή τα έσοδα από την εμπορική διάθεση ή τη χρήση των ανακτώμενων ανακυκλώσιμων υλικών και του κόμποστ.
Σε συνέχεια αυτών των υπολογισμών, θα πρέπει να υπάρξει διερεύνηση των πιθανών πηγών χρηματοδότησης των πρώτων δράσεων ή των πιο σύνθετων από αυτές που θα ακολουθήσουν σε μια επόμενη φάση. Ας μη ξεχνάμε, πάντως, ότι με το μοντέλο της αποκεντρωμένης διαχείρισης, σε σύντομο χρονικό διάστημα, θα υπάρχει η δυνατότητα αναχρηματοδότησης δράσεων.
Καταγραφή προβλημάτων που πρέπει να επιλυθούν
Οι πρώτες απόπειρες διαμόρφωσης και υλοποίησης τοπικών σχεδίων διαχείρισης έχουν φέρει στην επιφάνεια ορισμένα προβλήματα με γενικότερη ισχύ, για τα οποία θα χρειαστούν, πιθανότατα, οι κατάλληλες νομοθετικές ρυθμίσεις.
Αναφέρθηκε, ήδη, το πρόβλημα της απρόσκοπτης εμπορικής διάθεσης, από τους δήμους, των ανακτώμενων υλικών στα δημοτικά συστήματα ανακύκλωσης - κομποστοποίησης.
Ακόμη πιο κρίσιμο είναι το θέμα της χωροθέτησης των δημοτικών - διαδημοτικών υποδομών ήπιας διαχείρισης, που ενδέχεται να προσκρούει σε υπάρχουσες προβλέψεις για τις χρήσεις γης στα γενικά πολεοδομικά σχέδια των δήμων της Αττικής. Η ενίσχυση των δημοτικών συστημάτων ανακύκλωσης θα επιφέρει ριζικές αλλαγές στα υπάρχοντα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης, αλλαγές που έτσι κι αλλιώς είναι αναγκαίες. Είναι άκρως αναγκαίο να υπάρχει πλήρης διαφάνεια στη διαχείριση των πόρων που προέρχονται από τα τέλη ανακύκλωσης και οι δήμοι να έχουν την αναγκαία ενίσχυση από αυτό το ταμείο, ώστε να συντηρούν και να επεκτείνουν τις σχετικές δραστηριότητες.
Παρακολούθηση - έλεγχος υλοποίησης του τοπικού σχεδίου διαχείρισης
Το τοπικό σχέδιο διαχείρισης πρέπει να περιγράφει τους τρόπους για μια συνεχή ενημέρωση των πολιτών, τις διαδικασίες παρακολούθησης της υλοποίησής του και να προσδιορίζει τον τρόπο με τον οποίο σε τακτά χρονικά διαστήματα θα αξιολογείται και θα αναπροσαρμόζεται.
Πηγή: www.24-ores.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου