γράφει ο Νώντας Παντούλας
Χωρίς να θέλω να μειώσω τις ικανότητες και τις αρετές του πολιτικού αυτού θα προσπαθήσω να φωτίσω τη δράση του από μια άλλη οπτική γωνία.
Η Ελλάδα ήταν οικονομικά καθυστερημένη όταν ο Τρικούπης ανέλαβε για πρώτη φορά την πρωθυπουργία της χώρας το 1875. Ήταν μια χώρα μικρή, με περιορισμένους πόρους, πρωτόγονη γεωργία, ασήμαντη βιομηχανία και ανύπαρκτες υποδομές. Δεν υπήρχαν δρόμοι, λιμάνια, ταχυδρομεία, τηλέγραφος. Ο δε μοναδικός σιδηρόδρομος της χώρας είχε μήκος γραμμών 8 (!) χιλιομέτρων και συνέδεε τον Πειραιά με το Θησείο. Η εσωτερική αγορά ήταν αναιμική και ο εκχρηματισμός της οικονομίας υστερούσε καθόσο σε μεγάλο βαθμό οι συναλλαγές στην ύπαιθρο γινόντουσαν σε είδος (ανταλλακτική οικονομία).
Ο Τρικούπης οραματίστηκε μια χώρα που να συμβαδίζει με το πνεύμα της εποχής και να πλησιάζει σε ανάπτυξη τις χώρες της Δύσης. Μέχρι εδώ όλα καλά. Κατασκευάστηκαν δρόμοι, στρώθηκαν σιδηροδρομικές γραμμές, ανοίχτηκε η διώρυγα της Κορίνθου, αγοράστηκαν πολεμικά πλοία. Ο Τρικούπης όμως επεδίωξε ένα εκσυγχρονισμό με ταχείς ρυθμούς ανάπτυξης, ένα βίαιο εκσυγχρονισμό. Και όπως κάθε τι βίαιο δεν μπορούσε παρά να έχει θύματα.
Η κατασκευή υποδομών που είναι προϋπόθεση για την οικονομική ανάπτυξη (εμπόριο, βιομηχανία) απαιτεί κεφάλαια που όμως δεν υπήρχαν. Πηγές κεφαλαίων ήταν οι φόροι, τα δάνεια και οι ξένες επενδύσεις. Ο Τρικούπης
επέβαλε φόρους και συνήψε πολλά δάνεια από το εξωτερικό. Φορολόγησε ανηλεώς τα λαϊκά στρώματα με άμεσους και έμμεσους φόρους. Ο λαός του κόλλησε τα παρατσούκλια «φορομπήχτης» και «πετρέλαιος» εξαιτίας του φόρου στην κατανάλωση φωτιστικού πετρελαίου που έπληττε τα φτωχά στρώματα. Η κατασκευή υποδομών που είναι προϋπόθεση για την οικονομική ανάπτυξη (εμπόριο, βιομηχανία) απαιτεί κεφάλαια που όμως δεν υπήρχαν. Πηγές κεφαλαίων ήταν οι φόροι, τα δάνεια και οι ξένες επενδύσεις. Ο Τρικούπης
Οι επενδύσεις που ονειρεύτηκε ο Τρικούπης θα προέρχονταν από τους Έλληνες του εξωτερικού, τους πλούσιους Έλληνες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, της Αιγύπτου, της Ρωσίας και των Βαλκανίων. Αυτοί ήρθαν, αγόρασαν τσιφλίκια από τους Τούρκους στη Θεσσαλία, έχτισαν ακριβά αστικά ακίνητα στην Αθήνα και πέραν τούτου ουδέν. Άλλες επενδύσεις δεν έκαναν. Μάλιστα τα κεφάλαια που διέθεσαν για να αγοράσουν τα τσιφλίκια έφυγαν από τη χώρα μαζί με τους Τούρκους πωλητές.
Τα δάνεια που συνήψε είχαν υψηλά τοκοχρεολύσια που επιβάρυναν τον κρατικό προϋπολογισμό με αποτέλεσμα εκτός από την επιβολή νέων φόρων, τη σύναψη νέων δανείων για την αποπληρωμή των παλαιών. Φυγή προς τα εμπρός ονομάστηκε αυτή η τακτική, που φυσικά ήταν αδιέξοδη.
Τελικά η χώρα αναγκάστηκε να διακόψει την εξυπηρέτηση των δανείων και ο Τρικούπης να ομολογήσει το 1893 στη Βουλή «κύριοι, δυστυχώς επτωχεύσαμε». Ως αποτέλεσμα επιβλήθηκε από τους ξένους δανειστές ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος (ΔΟΕ) που εγκαταστάθηκε στη χώρα για αρκετές δεκαετίες και ήλεγχε τα έσοδα και τα έξοδα του κράτους προκειμένου να διασφαλιστεί η αποπληρωμή των δανείων. Κάτι σαν τρόικα και μνημόνιο με άλλα λόγια.
Αυτή ήταν η πραγματικότητα του εκσυγχρονισμού του Τρικούπη. Και επειδή η μαγειρική και η πολιτική κρίνονται από το αποτέλεσμα και όχι από τις προθέσεις δεν μπορώ να θεωρήσω θετική την πολιτική του. Τα όσα θετικά έκανε, πληρώθηκαν πολλαπλάσια της αξίας τους και βάρυναν αρκετές γενιές.
Πηγή: www.sinergasia.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου